Tiyatrolar

Azerbaycan\'da opera temaşasının-gösterizinin temeli 1908. 12 Ocakta dahi Üzeyir bey Hacıbeylinin H.Z.Tağıyev Tiyatrosu\'nda sahneleştirilen ve doğu-Müslüman âleminin ilk opera eseri olan Leyla ve Mecnun un sunulmasıyla koyulmuştur.

Leyla ve Mecnun - Üzeyir Hacıbeyli’nin kendi librettosuna yazdığı ilk Azerbaycan Operası olarak tarihe gecmiştir. Eser Fuzuli\'nin Leyla ve Mecnun poeması esasında yazılmıştır ve Müslüman doğusunda ilk operaddır. Opera\'da Mahur hindi, Çahargah, Şur, Kürt-Şahnaz, Rast, Segah, Bayatı Kürt muğamlarının elementleri kullanılmıştır.

Leyla ve Mecnun operası ilk kez sahneye 1908 12 Ocak tarihinde Bakü\'de H.Z.Tağıyev adına Azerbaycan petrol endüstrisi sahipleri tiyatrosunda koyulmuştur. Tarda Kurban Pirimov ifa ediyor, Mecnun rolünde Sarabski oynuyordu. Hacıbeyli kendisi ise orkestranın içinde skripkada bir parti ifa ediyordu.

1909 yılında Üzeyir Hacıbeyov kendisinin librettosu üzerine Şeyh Senan operasını tamamladı. Genellikle, Köroğlu operasından başka bütün opera ve operet eserlerinin librettosunu Üzeyir Bey kendisi yazmıştır.

Şeyh Senan ın ilk temaşası 1909 Kasım 30-da sahneleştirilmiştir. Oyunun yapımcı yönetmeni Hüseyin Ereblinski olmuştur. İlk sahneye dirijorluğu Üzeyir Bey Hacıbeyov kendisi yapmıştır.

Ü. Hacıbeyov Koca ve Karı operettasını 1909 yılında tamamlamışdırb. Operettanı sahneye Nicat truppasının aktörleri ile yönetmen Hüseyin Ereblinski hazırlamıştır. Koca ve Karı ın ilk temaşası 1910 Mayıs ayının 24-de Nikitin kardeşlerinin sirkinde gösterilmiştir. Bugünkü Azerbaycan Devlet Müzikal Komedi Tiyatrosu tarihi işte bu günden hesaplanıyor.

Bu muğam operası Ebulgasim Firdevsî\'nin ünlü Şehname poemasından alınmış süjet temelinde Üzeyir Bey Hacıbeyov tarafından kaleme alınmıştır. Rüstem ve Söhrab denilen operanın ilk temaşası 12 Kasım 1910 yılında Tağıyev tiyatrosunda gösterilmiştir.

Koca ve Karı operetinin ardından Üzeyir Bey O olmasın, bu olsun (Meşedi İbad) müzikli komedisini yazmıştır. Eserin ilk temaşası 1911 Eylül 12-de Nikitin kardeşleri sirkinde gösterilmiştir.

1911 yılı Mart 6\'da Mirza Celal Yusifzadenin Ferhat ve Şirin operası seyircilere gösterildi. Libretto Nizami Gencevi\'nin Hosrov ve Şirin poeması esasında yazılmıştır. Tarzen Aleksandr Ogenezaşvili operanın müzik partiturasının direksion yöntemde hazırlanmasında belirli çalışmalar yapmıştır.

Ü. Hacıbeyli’nin bu operası 1912 yılında Martın 10-da Tağıyev tiyatrosunda sahneleştirilmiştir. Oyunun yapımcı yönetmeni Hüseyin Ereblinski, yönetmen yardımcısı Halil Hüseynov, dirijörü Müslüm Bey Magomayev olmuşlardır.

 

Ü. Hacıbeyli’nin bu operası sahneye ilk kez 1912 yılında koyulmuştur. Opera\'nın konusu halk destanından alınmıştır. Oyunun yapımcı yönetmeni Hüseyin Ereblinski, dirijörü  Müslüm Bey Magomayev olmuşlardır.

İlk temaşası 1913 Ekim ayının 25\'inde Hüseynkulu Sarabskinin yönetmenliği ile Tağıyev tiyatrosunda gösterilen Arşın Mal Alan opereti büyük şöhret kazanmıştır. Avrupa operet tarzının ilkeleriyle yazılmış eser kısa zamanda Rus, Gürcü, Fransız, Alman, İngiliz, Türk, Özbek, Arap, Çin, Polonya, Ukrayna, fars dillerine tercüme edilmiştir. Operet defalarca filme alınmıştır.

Zülfikar bey Hacıbeyli halk destanı üzerine bestelediği Aşık Garip operasını 1915 yılının sonlarında bitirdi. Fakat opera 1916 Mayıs 13-de Halil Hüseynovun yapısında sahneleştirilmiştir. Dirijorluğu besteci kendisi yapmıştır.

Bağımsız tiyatro truppalarının faaliyet gösterdikleri dönemde son muğam operası Müslüm Bey Magomayevin Şah İsmail eseri olmuştur. Librettonu Mirza Abdülkadir İsmayılzade yazmıştır. Opera 7 Mart 1919 yılında gösterilmiştir.

Köroğlu dünya klasik operaları sırasında parlak örneklerden biridir. Ü. Hacıbeyov opera üzerinde 1932-36 yıllarında çalışmış, ilk temaşa 1937 Nisan 30 - olmuştur. Azerbaycan\'da, genellikle Kafkasya\'da, Orta Asya, Türkiyede yaygın Köroğlu halk destanı operanın süjet temelini oluşturuyor. Köroğlu operasında göre Hacıbeyov 1941 i yılında Stalin ödülüne layık görülmüştür

1948 yılı 12 Aralık tarihinde sahneye koyulmuştur. Yazarı Efrasiyab Bedelbeyli. Yönetmen İsmail Hidayetzade, orkestra şefi ise yazarın kendisi olmuştur.

Opera\'nın müellifi Fikret Emirovdur. Eser 1955 yılında 8 Mayıs\'ta sahneye koyulmuştur. Yönetmeni Mehdi Memmedov olmuştur.

Cihangir Cahangirovun bu operası 1957 yılı 29 Kasım tarihinde sahneye koyulmuştur. Yönetmen Mehdi Memmedov olmuştur.

1960 yıl 8 Haziran\'da sahne koyulmuştur. Yazarı Ramiz Mustafayev, yönetmeni Soltan Dadaşov olmuştur.

1961 yılı 20 Kasım\'da yapım-kuruluş verilmiştir. Yazarı Süleyman Aleskerov, yönetmeni Şems Bedelbeyli olmuştur.

Çocuk operası. 1963 1 Mart\'ta sahneye koyulmuştur. Yazarı İbrahim Memmedov, yönetmen Soltan Dadaşov olmuştur.

1963 11 Kasım\'da sahneleştirilmiştir. Yazarı Vasif Adıgözelov, yönetmeni Şems Bedelbeyli, dirijörü  Niyazi olmuştur.

 

1971 14 Mart\'ta sahneye koyulmuştur. Yazarı Efrasiyab Bedelbeyli, libretto müellifi Refik Zeka Hendan, yapımcı yönetmeni Şems Bedelbeyli olmuştur.

1973, 27 Nisanta gösterilmiştir. Yazarı Zakir Bağırov (Samed Vurgun aynı adlı poeması bazında), yönetmenler Ali Usubov ve Fikret Sultanov olmuştur.

1974 yılı 27 Nisan\'da sahneleştirilmiştir. Yazarı Şefige Ahundova, yönetmeni Ağakişi Kazımov olmuştur.

1977, 19 Kasım\'da sahneye koyulmuştur. Yazarı Mehmet Kuliyev, yönetmeni Eflatun Nemetzade olmuştur.

1978 yılı, 25 Haziran\'da gösterilmiştir. Yazarı Nazım Aliverdibeyov, yönetmeni Eflatun Nemetzade olmuştur.

1979 3 Mart\'ta sunulmuştur. Yazarı Cahangir Cahangirov, yönetmeni Kerim Kerimovolmuşdur.

1979 yıl, 13 Kasım\'da sahneleştirilmiştir. Yazarı Zakir Bağırov, yönetmeni Vasili Popov olmuştur.

2003, 7 Aralık\'ta gösterilmiştir. Yazarı Vasif Adıgözelov, yönetmeni Firudin Seferov olmuştur.