Haydar Aliyev

Azerbaycan\'ın milli lideri Haydar Alirza oğlu Aliyev 1923 yılı 10 Mayısda Azerbaycan\'ın Nahçıvan şehrinde doğdu. 1939 yılında Nahçıvan Pedagoji Teknik okulunu bitirdikten sonra Azerbaycan Sanayi Enstitüsü\'nde (şimdiki Azerbaycan Devlet Petrol Akademisi) mimarlık eğitimi almıştır. II Dünya savaşının başlaması ile ilgili olarak eğitimini yarım koymuştur. Haydar Aliyev 1941 yılından Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Halk İçişleri Komiserliğinde ve Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Halk Komiserleri Meclisi\'nde Şube Müdürü olarak görev yaptıktan sonra 1944 yılında devlet güvenlik teşkilatına gönderildi. O, Leningrad (şimdiki Sankt- Petersburg) şehrinde yüksek özel egitim gördü, 1957 yılında ise Azerbaycan Devlet Üniversitesinin (BDU) tarih bölümünü bitirdi. H. Aliyev 1964 yılından Azerbaycan SSCB Bakanlar Kurulu yanında Devlet güvenlik komitesinde başkan yardımcısı, 1967 yılından itibaren ise başkan olarak görev yapmıştır. O, bu işte tümgeneralliğe kadar yükseldi. Azerbaycan Komünist Partisi Merkez Komitesinin 1969 Temmuz plenumunda H. Aliyev Azerbaycan Komünist Partisi Merkez Komitesi Birinci Sekreteri seçildi. 1982 yılının Aralık ayında o, Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi Siyasi Bürosu\'nun üyesi seçilmiş ve SSCB Bakanlar Kurulu Başkanı Birinci Yardımcısı görevine atanmıştır. H. Aliyev 1987 Ekiminde Sovyetler Birligi Komünist Partisi Merkezi Komitesi Siyasi Bürosu\'nun ve bizzat Genel Sekreter Mihail Gorbaçov\'un yürüttüğü siyasi çizgiye protesto olarak, tuttuğu görevinden ayrıldı. 1990 yılının ocak ayında o, sovyetlerin Bakü\'de yaptığı kanlı facia ile ilgili olarak ertesi gün Azerbaycanın Moskovadaki temsilciliğinde beyanat vermekle buna karşı çıkarak, Azerbaycan halkına karşı işlenmiş cinayetin organizatörleri ve icraçılarının cezalandırılmasını talep etmiş, Azerbaycan\'da, aynı zamanda Dağlık Karabağ\'da oluşmuş münakaşa ile ilgili SSCB yönetiminin ermeniperestliyine itiraz ederek, 1991 yılının Haziran ayında Sovyetler Birliği Komünist Parti üyeliğinden istifa etti. Azerbaycan\'a dönen Haydar Aliyev (1990 Temmuzunda) aynı yıl Azerbaycan Yüksek Sovyeti milletvekili seçilmiştir. O, 1991-1993 yıllarında Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Ali Meclis Başkanı, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Başkan Yardımcısı olmuştur. 1992 yılında Nahcivan\'da düzenlenen parti kurultayında Yeni Azerbaycan Partisi Başkanı seçilmiştir. 1993 15 Haziranda H. Aliyev Azerbaycan Yüksek Sovyeti\'nin Başkanı seçilmiş, 24 Temmuzda ise Milli Meclis\'in kararı ile Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının yetkilerini hayata geçirmeye başlamıştı. 1993 3 Ekimde H. Aliyev olağanüstü başkanlık seçimlerinde Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı seçilmiştir. 1998 11 Ekim de halkın yüksek feallığı ortamında yapılan seçimlerde oyların 76,1 faizini toplayarak, ikinci kez Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı seçilmiştir. 2003 15 Ekim yapılan başkanlık seçimlerinde adaylığının ileri sürülmesine onay vermiş Haydar Aliyev sağlık durumunda oluşmuş sorunlarla ilgili seçimlerde katılmaktan imtina etmiştir. 2003 yılının 12 Aralık Haydar Aliyev Amerika Birleşik Devletleri\'nin Cleveland Hastanesinde vefat etmiş, Bakü\'deki Fahri Hiyabanda defnedilmiştir.

• Lenin Nişanı (dört kez);

• Kırmızı Yıldız nişanı;

• Sosyalist Emeyi Kahramanı (iki kez);

• Ukraynanın büyük mükafatı Yaroslav Mudrı nişanı

• Türkiye\'nin en prestijli ödülü - Atatürk Uluslararası Barış Ödülü

• Y. V. Andropov ödülü (Rusya)

• Mukaddes Apostol Andrey Pervozvannı nişanı (Rusya),

• Altın fortuna Uluslararası reyting Teşkilatının yüksek ödülü - Altın Yıldız (Gloriya Populi) yüksek ödülü

• Rusya Federasyonu Güvenlik, Savunma ve Hukuk Problemleri Akademisinin profesörü ve hakiki üyesi

• Moskova Devlet Üniversitesinin Fahri Profesörü fahri adı.

• Azerbaycan SSC Yüksek Sovyeti\'nin İdari Kurulu tarafından 1969 7 Mayıs\'ta sınır bölgelerden iki bin hektardan fazla Azerbaycan topraklarının Ermenistana verilmesi kararının icrasının durdurulması;

• Bakü Meişet Klimaları, Bakü elektrik Makina üretmimi, Ev soyuducuları Fabrikasının, Radiofabrikasının, Robot, Bilgi İşlem Hesaplayıcı Makineleri Fabrikasının, Sumgayıt kompresör, Gence Büllur, Azon, Alunit Fabrikalarının Kurulması;

• V.İ.Lenin adına Sarayın (günümüzde H. Eiyev adına Saray) inşa edilmesi;

• 8. kilometre, Musabeyov, Bakıhanov, Ehmedli, Güneşli, Merdekan, Hövsan, Hırdalan kasabaların inşa edilmesi;

• Bakü şehrinin 4, 6, 7, 8, 9. Mikrorayonların (iç kasabalarının) inşa edilmesi;

• Hankendinde Azerbaycan Pedagoji Enstitüsü\'nün yerli bölümü bazında  bağımsız yerel Pedagoji Enstitünün kurulması;

• Kelbecer ilçesine Murov yolunun çekilmesi (H. Aliyev Murov yolu nu çekmekle Kelbecer\'in ekonomik konumunu pekiştirdi ve o dönemde Ermeni milletçilerinin niyetlerini boşa çıkardı);

• Dağlık Karabağ sorununun yeniden ortaya atılmasının önlenmesi;

• C. Nahçıvanski adına Cumhuriyet  orta ihtisas Yatılı  Harp Okulunun açılması.

• Bakü\'de Kozmik Araştırmalar Bilimsel üretim Birliği\'nin kurulması;

• Grozni-Bakü petrol boru hattının kullanıma verilmesi (1983 yılında kullanıma verilen bu boru hattı aracılığıyla Azerbaycan SSCB\'nin tek petrol boru hattına katıldı ve Sibirya petrolü Azerbaycan\'a akmaya başladı);

• Şemkir su-elektrik santralinin  işinin başlatılması.

• Fuzuli ilçesinin Horadiz kasabası Ermenilerden geri alınmıştır;

• H. Aliyev\'in gergin çabası sonucunda AGİT Minsk Grubu ve Rusya\'nın aracılığı ile Ermenistan ve Azerbaycan arasında ateşkes elde edilmiştir;

• Dünyanın önde gelen petrol şirketleri ile Azerbaycan arasında Yüzyılın anlaşması imzalandı;

• Azerbaycan cumhuriyetinin ilk Konstitutsiyasının refendum yoluyla kabul edilmiştir;

• Azerbaycan\'da ölüm hükmü iptal edilmiştir;

• Milli para birimi – manat Azerbaycan\'da tek ödeme aracı ilan edilmiştir;

• Tarihi İpek Yolu nun restorasyonu üzere uluslararası Bakü toplantısı yapılmıştır;

• AGİT Lizbon Zirvesi\'nde 54 ülke Azerbaycan devletinin toprak bütünlüğünü desteklemiştir;

• Dede Korkut un 1300 yıllık yubileyinin keşirilmesi hakkında kararname imzalanmıştır;

• Tarihi İpek Yolu Uluslararası İstanbul toplantısı yapılmıştır;

• Bakü\'de Dünya azerbaycanlılarının I kurultayı yapılmıştır;

• Azerbaycan Milli İlimler Akademisi Nahçıvan bölümü yaratılmıştır;

• Bakü\'de ilk Olimpiyat spor kompleksi hizmete sunulmuştur;

• Cumhuriyette ilk özel genel orta egitim okulu olarak Çağdaş Eğitim Kompleksi faaliyete başlamıştır;

• NATO\'nun Prag Zirvesi\'nde Azerbaycan NATO Parlamenterler Meclisi\'nin ortak üyeliğine kabul edilmiştir;

• Yurtdışında yaşayan Azerilerle iş üzere Devlet Komitesi oluşturulmuştur;

• Azerbaycan Cumhuriyeti GUAM örgütünün üyelerinden birine dönüşmüştür;

• AGİT İstanbul Zirvesi Bakü-Ceyhan petrol boru hattının çekilmesi konusunda anlaşma imzalanmıştır;

• Sengeçal terminalinde Bakü-Tiflis-Ceyhan ana ihraç petrol boru hattının Azerbaycan bölümünün temeli konmuştur;

• Kazakistan petrolünün Bakü-Tiflis-Ceyhan hattı ile ihraç edilmesi hakkında razılık elde edilmiştir.