Azerbaycan cumhuriyeti devlet marşi’nin tarihi

27 Mayıs 1992 tarihinde parlamento Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Marşı Hakkında Kanun”u kabul etti. Bu kanunda, şair Ahmed Cevad tarafından sözleri yazılan ve büyük besteci Üzeyir Hacıbeyov tarafından musikisi bestelenen   Azerbaycan Marşı 1919 yılında Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Marşı olarak onaylandı.

Azerbaycan Halk Cumhuriyeti hükümeti diğer devlet niteliklerinin yanı sıra, devlet marşının oluşturulması alanında da belli adımlar atmış, kararlar kabul etmiştir. Bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti\'nin devlet marşı projesi 1919-1920 yıllarında hazırlansa da, o dönemin tarihi-siyasi olayları marşın yasama düzeyinde kabulüne imkan vermemiştir. Öyle ki, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’nin resmi organı olan Azerbaycan gazetesinin (Rusça) 14 Kasım 1919 tarihli sayısında Halk Eğitimi Bakanlığı tarafından hükümete milli marşın ve devlet armasının hazırlanmasının teşkili meselesi hakkında resmi tekliflerin sunulduğu bildirilmiştir.  Bu tekliflerin arasında ayrıca,   Halk Eğitimi Bakanlığı tarafından marşın oluşturulması için yarışma ilan edilmesine, yarışmaya katılacak marş projelerinin 1 Şubat 1920 tarihine dek sunulmasına, en iyi marş için  15 bin ruble tutarında ödül verilmesinin uygun görüldüğüne dair hususlar yer almaktadır.  

Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’nin Bakanlar Şurası Eğitim  Bakanlığı’nın bu önerisini inceleyerek 30 Ocak 1920 tarihinde Azerbaycan Cumhuriyeti\'nin milli marşı, devlet arması ve mührü ve askeri nişanların oluşturulması projelerinin hazırlanması hakkında karar almıştır. Hükümet kararına göre, milli marşın, devlet arması ve mührünün hazırlanması ile ilgili yarışma ilan edilmesi için Halk Eğitimi Bakanlığı; askeri nişanlar ile ilgili olaraksa Savunma  Bakanlığı görevlendirilmiştir. Ayrıca hükümet kararı ile milli marşın oluşturulması amacıyla yarışmayı kazanana  50 bin ruble para ayrılması öngörülmüştür. Bu kararı temel alarak 19 Şubat  1920  tarihinde Halk Eğitimi Bakanlığı Azerbaycan (Rusça) gazetesinde (19 Şubat 1920 tarihli, № 33) milli marş, devlet arması ve mührünün hazırlanması için yarışma ilan eder. Yarışma şartlarına göre yarışmaya katılan kişilerin, ulusal marş projesini (ayrıca devlet arması ve mührünü) kapalı zarfta, ayrıca sunulan projenin temelini oluşturan tarihi, milli-manevi, siyasi etkenlere dair geniş açıklamayı Halk Eğitimi Bakanlığı yazı işleri şubesine  1 Mayıs  1920 tarihine  kadar sunmaları gerekmektedir.   Bu niteliklerin Azerbaycan İstiklali’nin ikinci yıldönümü kutlamalarına dek  (28 Mayıs 1920) yasama organları düzeyinde  kabul edilmesi öngörülmüştür. Fakat 27 Nisan 1920 tarihli  Rus-Bolşevik istilası, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti\'nin devrilmesi ve çöküşü,  bu büyük milli düşüncenin gerçekleşmesine imkan vermemiştir.

Azerbaycan Marşı nın sözleri ilk kez 1919 yılında Vatan Marşı adı ile hükümet matbaasında Milli Türküler kitabında yayımlanmış, daha sonra ise müziği  bestelenmiştir. Azerbaycan Marşı 1989 yılında tanınmış besteci Aydın Azimov tarafından büyük koro ve senfoni orkestrası için düzenlenerek kayedilmiş,   aynı yılın sonbaharında 70 yıl aradan sonra ilk kez Azerbaycan halkı karşısında, aynı zamanda devlet televizyonu ve radyosunda seslendirilmiştir.