Bölgeler hakkında

Bölge esasen Abşeron ekonomik ilini kapsamaktadır.  Burası Abşeron, Hızı gibi  idari bölgeleri, ayrıca Bakü ve Sumgayıt gibi şehirleri kapsaması dolayısıyla oldukça elverişli bir ekonomik ve coğrafi mevkide bulunmaktadır. Ekonomik bölgenin genel yüzölçümü 5900 km²’dir ve bu da ülke yüzölçümünün yüzde yedisine eşittir. Ekonomik bölgenin yüzey şekilleri tepeler, vadiler, ovalar ve alçak dağlardan oluşur. Bölgenin iklim özelliği kuru subtropikaldir. 

Abşeron yarımadasında zengin tedavi kaynakları bulunmaktadır. Çamur volkanları, kaplıcalar ve kapalı göllerin tedavi edici özellikleri vardır. 

Abşeron ekonomik bölgesi gelişmiş bir altyapıya sahiptir. Azerbaycan’ın en önemli demiryolu, karayolu, su ve hava yolları hatları bu bölgenin arazisinden geçer. Arazinin Hazar Denizi kıyısında bulunması, ulaşım bağlantılarının genişlemesine imkan tanır. Ekonomik bölgede çok sayıda ulaşım aracı faaliyet gösterir. 

Ekonomik bölge aynı zamanda geniş bir sosyal tesis ağına da sahiptir. Burada bilimsel araştırma enstitüleri, yüksekokullar, büyük spor merkezleri, ülke çapında sağlık tesisleri ve diğer sosyal altyapı tesisleri faaliyet göstermektedir.  

Ekonomik bölgenin iklim şartları Hazar Denizi sahillerinin plaj olarak kullanılmasına olanak sağlar.

   

Aran bölgesi Aran ekonomik ilini kapsamaktadır. Bu ekonomik bölge Ağcabedi, Ağdaş, Beylegan, Berde, Bilesuvar, Göyçay, Hacıkabul, İmişli, Kürdemir, Neftçala, Saatlı, Sabirabad, Salyan, Ucar, Zerdab  gibi il ve ilçelerin yanı sıra   Şirvan, Mingeçevir ile Yevlah şehirlerini de içine alır.

Aran ekonomik bölgesi elverişli bir ekonomik ve coğrafi mevkide bulunmaktadır. Ekonomik bölgenin genel yüzölçümü 21 430 km² olup, ülke arazisinin yüzde 24,7’sine eşittir. Aran ekonomik bölgesinin çoğu yeri, deniz seviyesinin altındaki ovalardan ibarettir. Ekonomik bölgenin yalnızca çevredeki dağlara yakın olan bölümlerinin yüzeyi eğimlidir. Bölgenin iklim özelliği kuru subtropikaldir. 

Ekonomik bölgenin yaşam için elverişli doğal şartları ve ekonomik, coğrafi özellikleri buradaki yerleşimde önemli rol oynamıştır. Ekonomik bölgenin  genel nüfusu 16 671 olmakla birlikte bu sayı ülke nüfusunun yüzde 20,5’ini oluşturur. 

Aran ekonomik bölgesi ülkenin önemli büyük ulaşım hatları (demir ve  karayolları) üzerinde bulunur. Bakü şehrini ülkenin temel ekonomik bölgeleri, Gürcistan, İran ve Türkiye ile birleştiren ulaşım yolları bu bölgenin üzerinden geçmektedir. Son dönemlerde uluslararası yük taşımacılığının çoğalması bu yolların önemini artırmıştır. Yevlah-Bakü havayolu da ayrıca faaliyet göstermektedir. 

Batı bölgesi Gence-Kazak ekonomik bölgesini kapsamaktadır. Bu ekonomik bölge Ağstafa, Daşkesan, Gedebey, Göranboy, Hanlar, Kazak, Samuh, Tovuz  gibi il ve ilçeleri, Gence ve Naftalan gibi şehirleri kapsar ve Azerbaycan\'ın batısında yer alır. Ekonomik bölge elverişli bir ekonomik-coğrafi konuma sahiptir. Topraklarının genel yüzölçümü 12 500 km² olup, bu alan ülke topraklarının %14,4’üne eşittir. Özelliklerine göre bölgenin yüzölçümünü 4 bölüme ayırmak mümkündür. Bunlar, eğimli ovalar, yamaçlar, orta dağlık (deniz seviyesinden 1000-2000 metre yükseklikte), yüksek dağlık (deniz seviyesinden 2000 m yükseklikte) bölümlerdir. Bölgenin iklim koşulları da bu bölümlere göre çeşitlilik gösterir.

Ekonomik bölgenin elverişli tabiat şartları ve ekonomik-coğrafi konumu nüfusun yerleşiminde önemli rol oynamıştır. Genel nüfus ortalaması 1103300 kişi olmakla birlikte, bu sayı ülke nüfusunun %  13,6’sını oluşturur. 

Gence-Kazak ekonomik bölgesi ekonomik önemine göre ülkede ikinci sırada yer almaktadır. Azerbaycan’ın ikinci sanayi bölgesi olup ülkenin sanayi üretiminin %12-13’ünü karşılar. Ekonomik bölgenin endüstrisi tasarım ve üretim sahalarından ibarettir. Gence’de ve Daşkesen’de siyah ve renkli maden hammaddesinin çıkarılması ve işleme tesisleri bulunmaktadır. Ağır sanayi bölgenin ekonomisinde önemli bir yere sahiptir. Makine endüstri sahası üzerine kurulmuş ekonomik bölgede cihaz, iletişim ekipmanları üretimi, otomobil ve tarım makineleri tamirhaneleri bulunmaktadır. 

Gence-Kazak ekonomik bölgesinin bir bütün olarak  gelişiminde ulaşım sistemi önemli rol oynar. Bölge Azerbaycan\'ı Gürcistan ve Karadeniz kıyıları ile birleştiren demiryolları ve otoyolları üzerinde bulunur. Gence, Kazak ve Ağstafa  temel ulaşım noktalarıdır. Gence şehrinde ülke çapında önem arz eden bir  havalimanı bulunmaktadır. Hazar Denizi\'nden çıkarılan petrol ve gazın dünya pazarlarına ulaştırılması için çekilen boru hattı bu ekonomik bölgenin üzerinden geçmektedir. Bölgenin elverişli doğal koşulları, saf iklimi,manzaralı dağlık ve ormanlık bölümleri, şifalı kaplıcaları uluslararası kalitede dinlenme-tedavi kurumlarının yapımına  imkan verir. Deniz seviyesinden 1566 m yükseklikte Gök-Göl ve Hacıkendi dinlenme tesisleri kurulmuştur. Naftalan dinlenme-tedavi kompleksi dünya çapında öneme sahiptir.

Azerbaycan\'ın kuzey-batı bölgesinin sosyo-ekonomik kalkınmasında ve bu bölgelerde yaşayan nüfusun  sosyo-kültürel ihtiyaçlarının (sağlık, bilimsel-kültürel ihtiyaçlar, eğitim) karşılanmasında bölgenin sosyal yapısı önemli rol oynar. Gence\'de Azerbaycan Milli İlimler Akademisi Bilim Merkezi ve bilimsel araştırma kurumları faaliyet göstermektedir.

Gence\'de Azerbaycan Devlet Ziraat Üniversitesi, Teknoloji Üniversitesi ve Devlet Pedagoji Üniversitesi gibi yüksek öğretim kurumlarında  ülke için vasıflı elemanlar yetiştirilir. Bölgede   kütüphaneler, müzeler, tiyatrolar, hastaneler ve diğer sosyal - kültürel altyapı öğeleri mevcuttur.

Güney bölgesi  Lenkeran ekonomik ilini  kapsamaktadır. AzerbaycanCumhuriyeti Lenkeran ekonomik bölgesi Astara, Celilabad, Lerik, Masallı, Yardımlı ve Lenkeran idari bölgelerinin arazisini kapsamakla birlikte,  Azerbaycan\'ın güney-doğusunda yer alır. Ekonomik bölge doğuda Hazar Denizi’nin kıyılarına kadar uzanır, batıda ve güneyde ise İran İslam Cumhuriyeti ile komşudur. Ekonomik bölgenin toplam alanı 6 080 km² olmakla birlikte, ülke topraklarının %7’sini kapsar. Özelliklerine göre bölgenin arazisi Lenkeran ovalığından ve Talış dağlarından oluşan iki kısma ayrılır. Ekonomik bölgenin topraklarının %26’sı ormanlarla kaplıdır. Bölge doğal ortam bakımından ülkenin diğer ekonomik bölgelerinden farklıdır. Dünyada mevcut 13 iklim kuşağından 7’sine bu ekonomik bölgenin topraklarında rastlanmaktadır.  Bölge  nemli subtropik iklime sahiptir.

Bölgenin ekonomik  açıdan   elverişli   koşullarının olması nüfus yerleşiminde önemli rol oynamıştır. Genel nufus ortalaması 753 700 kisi olmakla birlikte,  bu sayı ülke nüfusunun % 13,6 \'sını oluşturmaktadır.

Masallı, Lenkeran, Astara bölgelerinin ovalık bölümlerinde çaycılık ve sebzecilik ile bostan ürünlerinin üretimi  ağırlıktadır. Bağcılık (üzümcülük)  özellikle Celilabad ilçesinde gelişmiştir. Lerik ve Yardımlı bölgelerinde ise temel  tarım alanları tahılcılık, hayvancılık ve tütüncülüktür. Bu ekonomik bölge en önemli narenciye  bölgesi olarak tanınmaktadır.   Bölgedeki sahil şeridi boyunca balık avlanır. 

Lenkeran ekonomik bölgesinin  bir bütün olarak gelişmesinde ulaşım sistemi önemli rol oynar. Bakü-Astara Demiryolu ve ona paralel Bakü-Astara otoyolu yük ve yolcu taşımacılığında, ayrıca Azerbaycan\'la İran arasında ekonomik ilişkilerin  artmasında önemli rol oynar. Bakü-Lenkeran arasında hava ulaşımı güzergahı da bulunmaktadır. 

Güzel doğa manzarası, sıcak ve soğuk maden suları, elverişli iklim koşulları ve muazzam ulaşım ağı bölgede tedavi, sanatoryum ve turizmin gelişmesi için elverişli bir ortam yaratır. 

Şu an için bölgede Lenkeran turizm kompleksi “Meşesu”  tedavi merkezi  faaliyet göstermektedir. Bölgede Lenkeran Devlet Üniversitesi,  mesleki ve orta öğrenim kurumları, hastaneler, tiyatro, etnografya müzesi  ve diğer sosyo-kültürel altyapı  unsurları faaliyet göstermektedir. 

Kuzey bölgesi Şeki-Zakatala ve Guba- Haçmaz ekonomik illerini kapsamaktadır. 

Azerbaycan’ın  zengin bölgelerinden sayılan Şeki-Zakatala illeri Balaken, Gah, Gebele, Oğuz, Zakatala, Şeki idari bölgelerinin arazisini kapsamakta ve Azerbaycan\'ın Kuzeybatısında, yani Büyük Kafkas dağlarının güney yamacında bulunmaktadır.  

Ekonomik bölgenin toplam alanı 8,96  bin  km²    olmakla birlikte, ülke topraklarının 10,3% \'ünü  kapsar.   Bölgenin yer şekilleri yüksek dağlık ve dağ bölümlerine ayrılır. Ekonomik bölge sınırlı toprak kaynaklarına sahiptir. Arazinin yükseklik farkının fazla olması doğal şartların  çeşitlilenmesinin sebebi olarak kabul edilir.   Bölge ılıman iklim koşullarına sahiptir. 

Bölgenin genel nüfus ortalaması 531,9   kisi olmakla birlikte,  bu sayı ülke nüfusunun % 6,5’ini oluşturmaktadır.  Nüfusun çoğunluğu genel olarak dağ eteklerinde yaşamaktadır.    

Bölge arazisi endüstriyel-mineral madenler bakımından    zengindir. Azerbaycan Cumhuriyeti\'nin bakır kaynaklarının hepsi, kükürt piritleirnin % 90’ı, çinkonun % 99’u bu ekonomik bölgenin sınırları içerisinde bulunmaktadır.   

Güzel  bir doğaya sahip olan  Şeki-Zakatala ekonomik bölgesi    Azerbaycan\'ın önemli dinlenme-turizm alanlarından sayılmaktadır.  Gebele’de, Şeki’de, Zakatala’da tatil-turizm tesisleri  faaliyet göstermektedir. Bu bölgenin arazisinden Gürcistan\'a, uluslararası turizm güzergahı geçmektedir. 

Bu bölgede  mesleki kurumlar ve orta öğretim kurumları, yüksek öğretim kurumlarının şubeleri, kültür ve eğitim faaliyetleri kampları, sağlık kurum ve kuruluşları, müze ve tiyatro gibi sosyo-kültürel altyapı unsurları mevcuttur.

Guba-Haçmaz ekonomik bölgesi Deveci, Guba,  Haçmaz, Gusar ve Siyezen idari bölgelerinin arazisini kapsamakta ve Azerbaycan\'ın Kuzeydoğusunda  yer almaktadır.  Ekonomik bölgenin toplam alanı 7,66  bin  km²    olmakla birlikte, ülke topraklarının % 8,8\'ini     kapsar.  Ekonomik bölge kendine özgü yer şekillerine   sahiptir. Bölgenin arazisi 26 metreden 4466 metreye dek  birbirinden  oldukça farklı 4  rakımda   ovalara, dağ eteklerine, orta yükseklikteki dağlık bölgelere ve yaylalara ayrılır. Bölgenin iklim koşulları da  bu bölgelerdeki doğal konumla bağlantılı olarak   çeşitlilik gösterir. Bölge ovalık alanlarda    sıcak, dağlık kısımlarda ise soğuk ve rutubetli soğuk iklim koşullarına sahiptir.

Bölgenin genel nüfus ortalaması 453 100    kişi olmakla birlikte,  bu sayı ülke nüfusunun % 5,6’sını oluşturmaktadır.  Guba-Haçmaz ekonomik bölgesi  önemli tedavi-sanatoryum bölgelerinden biri olmakla birlikte zengin tedavi ve dinlenme olanaklarına sahiptir. Deveci ilçesinde Galaaltı maden suyu kaynağında bir tedavi merkezi faaliyet göstermektedir. 

Guba-Haçmaz ekonomik bölgesi  elverişli ulaşım  koşulları ve  coğrafi konuma sahiptir. Ekonomik bölge arazisinden geçen demiryolu, otoyollar,  petrol, gaz  ve su boru hatları, ayrıca telekomünikasyon hatları  ülkenin ulaşım  ve ekonomik alanlarının gelişmesinde önemli role sahiptir. Azerbaycan ve  Rusya Federasyonu  arasındaki iletişimi sağlayan hatlar bu arazilerden geçmektedir.   

Karabağ bölgesi Yukarı Karabağ ve Kelbecer-Laçin ekonomik  illerini kapsamaktadır. Yukarı Karabağ ekonomik  ili  Ağdam, Terter, Hocavend, Hocalı, Şuşa, Cebrail, Fuzuli ve Hankendi gibi şehirleri kapsar. Ekonomik bölgenin Hocavend, Hocalı, Şuşa, Cebrail ilçeleri ve Hankendi şehrinin topraklarının tamamı,  Ağdam ve Fuzuli şehirlerinin ise belirli bir kısmı Ermeni işgali altındadır.  Bu sebeplerden,  devlet programı çerçevesinde  bu  ekonomik alanda Ağdam ve Fuzuli bölgelerinin işgal edilmemiş topraklarının ve Terter bölgesinin gelişmesine dair önlemler alınması öngörülmektedir. Şu anda 1482 km² alanı kapsayan  söz konusu üç bölgenin nüfusu 211 800’dir.   Yukarı Karabağ ekonomik bölgesinde  polimetal cevherleri (Mehmane yatağında), petrol, doğal gaz,  çeşitli inşaat malzemeleri (mermer, çimento hammaddesi,  inşaat taşı)  gibi  temel doğal kaynaklar bulunmaktadır. Ormanlarda bulunan   kaynaklar yerel ağaç imalathane ve işletmelerine hammadde sağlayarak tüm ihtiyacı  karşılamaktadır.     

Yukarı Karabağ ekonomik bölgesinde bulunan Turşsu, Şırlan  gibi şifalı sular,  mineral kaynakları ve kaplıcalar ve uygun iklim şartları, bu yerlerde dinlenme ve tedavi  olanakları sağlamaktadır. Yukarı Karabağ ekonomik bölgesinin işgal edilmiş toprakları geri alındıktan sonra bu arazilerin sosyo-ekonomik gelişimi için özel bir program  hayata geçirilecektir. 

Kelbecer-Laçin ekonomik bölgesi Kelbecer, Laçin, Zengilan ve Gubatlı  il ve ilçelerini kapsamaktadır. Ekonomik bölgenin toplam alanı ülke  topraklarının %7,5’ini, ülke  nüfusunun ise % 2’sinden fazlasını kapsar. 

Bölge ekonomisinin temelini tarım, özellikle de hayvancılık teşkil  eder. Hayvancılık ve besicilik, arıcılık, tütüncülük, bağcılık, bahçe ve bostancılık, tahılcılık bölgedeki gelişmiş tarım alanlarıdır.    Zengilan, Gubadlı idari bölgelerinde ve nehirler havzalarında tarıma elverişli ortam bulunmaktdaır. Tarıma elverişli iklim koşulları, bu ortamı kullanmaya imkan vermektedir.   Bölgedeki sanayi işletmeleri bu hammadde türlerinin işlenmesi amacıyla kurulmuştur.    . Bu bölgede et-süt ürünleri imal edilir, halı dokunur. 

Ekonomik bölge topraklarında altın, cıva, kromit, mermer,  koral, perlit gibi kaplama taşları  vb. endüstriyel madenler  bulunmaktadır.     Burada İstisu, Minkend, Tutgunçay gibi mineral kaynakları, şifalı sular,    dağ ormanları, tedavi ve turistik  dinlenme amacıyla kullanılabilir.   Ekonomik bölgeye giren bütün idari bölgeler Ermeni işgali altında olduğundan, bölgelerin gelişmesine dair önlemler şimdilik  bu program  çerçevesinde değerlendirilememektedir.    

Kelbecer-Laçin ekonomik bölgesine dahil olan idari bölgeler Ermeni işgalinden kurtarıldıktan  sonra bu bölgelerin sosyo - ekonomik gelişimi ile ilgili özel programlar hazırlanıp hayata geçirilecektir.   

Dağlık Şirvan bölgesi Dağlık Şirvan ekonomik illeirni kapsamaktadır. Bu ekonomik bölge Ağsu, İsmayıllı,  Gobustan ve Şamahı il ve ilçelerini kapsamakla beraber, Azerbaycan\'ın merkez bölümünde - Şirvan düzlüğünde yer alır. Ekonomik bölgenin toplam alanı 6 060   km²’dir ve ülke topraklarının  % 7 sini kapsar. 

Ekonomik bölgenin yüzey şekilleri dağlık ve ovalık arazi olmak üzere ikiye ayrılır.    Bölgenin iklimi çok çeşitlidir, yüksek dağlık alanlar rutubetli olmakla  birlikte, ılıman soğuk iklim koşullarına sahiptir. 

Bölgenin genel nüfus ortalaması 257 400     kisi olmakla birlikte,  bu sayı ülke nüfusunun % 3,2 \'sini oluşturmaktadır.  

Petrol, doğal gaz, yanar şist ekonomik bölgenin temel kaynaklarıdır. Ekonomik bölgenin dağlık alanlarında şifalı mineral sular bulunmaktadır. Kükürt ve  hidrokarbonat bakımından zengin olan kaynak suları tedavi amacıyla kullanılır. 

Şirvan toprağı tarih boyunca el sanatları ve dokuma merkezi  olarak bilinmektedir.    Lahıc kasabası  bakır eşya sanatı, Basgal köyü ise ipek yazması (keleğayısı) ile ünlüdür. Şamahı şehrinde de ipek yazma üretimi yaygındır.  Çoğu köy için halıcılık geleneksel bir sanat türüdür. 

Şirvan ekonomik  ili geniş bir ulaşım ağına sahiptir. Bu bölgenin arazisinden geçen Bakü-Tiflis demiryolu Bağımsız Devletler Topluluğu ülkeleri ile ekonomik ilişkiler kurmaya olanak sağlar. Demiryolu  dışında önemli ana ve yerel otoyollar ulaşımı sağlamaktadır.  Azerbaycan başkentini ülkenin batı bölgeleri ile birleştiren Bakü-Kazah otoyolu bu  topraklardan geçer. 

Bu bölgede yüksek öğretim kurumlarından Devlet Pedagoji ve Odlar Yurdu üniversitelerinin Şamahı şubeleri , meslek ve orta öğretim kurumları,  sağlık,  kültür ve eğitim  kurumları, müze ve tiyatro gibi sosyo-kültürel altyapı unsurları mevcuttur.

Bölge turizm açısından büyük potansiyele sahiptir.  Bölgede  Pirkulu rasathanesi de faaliyet göstermektedir.  

Nahcivan bölgesi Nahcivan ekonomik ilini kapsamaktadır. Azerbaycan Cumhuriyeti Nahcivan ekonomik  bölgesi Nahcivan Özerk Cumhuriyeti sınırlarını kapsamakla birlikte, Azerbaycan\'ın temel bölümlerinin dışında, Türkiye, İran ve Ermenistan sınırındaki  arazide bulunmaktadır. Ermenistan\'ın işgal  politikası sonucunda Nahcivan ekonomik  ili anklav durumuna düşerek, günümüzde elverişsiz bir ekonomik-coğrafi konumda bulunmaktdaır.    Nahcivan ekonomik ili Nahcivan şehrinden, Babek, Culfa, Ordubad, Sederek, Şahbuz, Şerur ve Kengerli idari bölgelerinden ibarettir. 

Ekonomik bölgenin toplam  yüzölçümü 5500 km² olup ülke topraklarının  % 6’sını kapsar.

Yer şekilleri özelliklerine göre bölgenin arazisi Zengezur ve Dereleyez sıradağlarından  ve Aras boyunca uzanan  eğimli ovalardan oluşmaktadır.  Ekonomik bölgenin topraklarının  % 0,5’i  ormanlarla kaplıdır.

Bölgenin genel nüfus ortalaması 364 500   kişi olmakla birlikte,  bu sayı ülke nüfusunun %4,5\'ini   oluşturmaktadır.  

Nahcivan ekonomik ilçesinde zengin doğal  kaynaklar: molibden, polimetal cevherleri, kaya tuzu,   dolomit, mermer, traverten, yapı taşı, alçı gibi inşaat malzemeleri yatakları bulunmaktadır. Aynı zamanda, ekonomik bölge Badamlı, Sirab, Vayhir  gibi 200 den fazla değerli maden suyu kaynağına sahiptir.   Azerbaycan Cumhuriyeti molibden ve dolomit rezervlerinin hepsi, maden suyu   rezervlerinin % 60\'ı Nahcivan ekonomik  bölgesi snırlarında bulunmaktadır.     Şu an için  Nahcivan ekonomik  bölgesinin  Azerbaycan Cumhuriyeti\'nin diğer bölgeleri ile demiryolu bağlantısı bulunmamaktadır.  Tek ulaşım hattı   havayolu ve İran toprakları üzerinden karayoludur. Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’nin  enerji kaynağı dahi İran ve Türkiye üzerinden sağlanmaktadır. 

Nahcivan Azerbaycan\'ın eski kültür merkezlerinden biri olmakla birlikte, sağlam bir sosyo-kültürel altyapıya sahiptir. Özerk Cumhuriyet Ulusal Bilimler Akademisi’nin bilim kurumları,     mesleki ve orta öğretim kurumları,  müzik okulları, sağlık,  kültür ve eğitim  kurumları ve müzelerinin yanısıra çok sayıda tarihi yapısı da  bulunmaktadır.