Tarihi mimari yapılar

Henüz çok eskiden Bakü sadece Kafkasya\'da değil, aynı zamanda Orta Doğu\'da kendi tarihine göre eski şehirlerden olduğundan, burada çeşitli dönemlere ait çok sayıda tarihi-mimari anıtlar vardır. Bu anıtlar doğu ve batı mimarlığının üsluplarını kendisinde yüksek düzeyde birleştirdiğinden dolayı hep çekici olmuş, Bakü\'yü dünya mimarlığının merkezlerinden birine dönüştürmüştür. İşbu tarihi-mimari eserlerle yakından tanışmak için onları sizin bilgilerinize arzediyoruz.

BİBİHEYBET CAMİSİ (1281-1282)

Bibiheybet camisi, dini-mimarlık anıtı XIII yüzyılda Şirvanşah II Ferruhzad bin Ahsitan tarafından inşa ettirilmiştir. Caminin duvarında tarihi olgular yazılan kitabe bulunmaktadır. Klasik doğu yönteminde inşa edilen ünlü Bibiheybet mabedinin içi tamamen beyaz mermerden oluşmaktadır. Kutsal ayetler mermer duvarlara güzel hattat örnekleri ile yazılmıştır.

MULTANİ KERVANSARAYI (XIV yüzyıl)

Multani kervansarayı Bakü İçerişeher denilen tarihi bölgesinde yer almaktadır. Kervansaray Multani ismini Pakistan\'ın Multan şehrinin adından almıştır.

Multani kervansarayı geleneksel kompozisyon şeması üzere inşa edilmiştir. Bu tür kervansaraylar hem ticaret merkezi, hem büyükelçilik, hem komünikasyon kavşağı, hem de şu veya bu bölgenin borsası olmuştur.

NİZAMİ namına EDEBİYAT MÜZESİ (1860)

Nizami namına Edebiyat Müzesi\'nin binası (Eski Metropol oteli) mimar Meşedi Gasım bey Hacıbababeyov`un projesi esasında Gotik tarzında yapılmıştır. 1914-15 yılları arasında mimar A.A.Nikitin binanın projesinde bir takım değişiklikler yaptıktan sonra burada Metropol oteli faaliyet göstermiş.

TAZEBEY HAMAMI (1886)

Tazebey hamamı mimarlık binası Bakü\'nün merkezinde bulunmaktadır. Hamam doğu mimarisi ile inşa edilmiş ve enteriyörü farklıdır. En yüksek zevke ve taleplere cevap veren Tazebey hamamı şuanda başkente gelen misafirlerin en sevimli tatil ve sağlık ocaklarından biri olarak kabul edilir.

BAKÜ ERMENİ KİLİSESİ (1887)

Bakü Ermeni Kilisesi Bakü\'de yaşayan Ermeni topluluğuna ait olan kilisedir. Binanın mimarı ünlü ressam Otto Gustavoviç`in kardeşi, Bakü vilayetinin ve şehrin mimarı K.Gippius olmuş.

SANAT MÜZESİ (1888-1895)

Rüstem Mustafayev`in ismini taşıyan Sanat Müzesi binası Alman mühendisi N.A. fon der Nonne tarafından Fransız kontu Debur için klasik üslupta yapılmıştır. Muhteşem mimari anıtda dört bölümden oluşan Sanat Müzesi faaliyet gösteriyor.

RAMAZANOVLAR`IN BİNASI (1895)

Tüccar Hacı Memmedkerim Ramazanov`a ait bu bina ulusal-romantik üslupta yapılmıştır. Bir zamanlar Ramazanovlar ailesinin yaşadığı ev Sovyet hakimiyeti döneminde ayrı ayrı dairelere bölünerek ahali arasında dağıtılmıştır.

AZERBAYCAN TARİHİ MÜZESİ (1895-1901)

Azerbaycan Tarihi Müzesi bulunduğu bu bina ünlü hayırsever Hacı Zeynelabidin Tağıyev`in oturduğu ev olmuştur. Bina Bakü kentinin baş mimarı olmuş İ. V. Goslavski`nin projesi esasında inşa edilmiş.

Binanın inşası sırasında çeşitli mimarlık üsluplarından kullanılmıştı. Öyle ki, simetrik baş cephe İtalyan Rönesansı`nın muhteşem biçimlerinde, temizlik odası Fransız rokokosu, yemek odası Flaman baroku, yatak odası ise modern üslubunda yapılmıştır.

BAKÜ LUTHERAN KİLİSESİ (1896-1899)

Bakü Lutheran Kilisesi XIX yüzyılın ortalarında Bakü\'de yaşayan Alman ve İsveç asıllı insanların dini ibadeti için inşa edilmiştir. 24 yaşındaki Alman Adolf Eykhlerin mimarisi olduğu bu bina kendi döneminde Bakü\'nün en nadir mimari incileri sırasına girmiştir. O zamanlar bu binanın inşasına Nobel kardeşleri de (Emmanuel Nobel) özel özen göstermişlerdir.

TAĞIYEV`İN KIZLAR OKULU (1898-1901)

Tağıyev`in kızlar okulu binasının projesi 1892-1904`lü yıllarda Bakü şehrinin baş mimarisi olmuş İ.V.Goslavski`nin emeğinin ürünüdür. Bina Gotik üslupta yapılmıştır. O dönemde böyle bir okul sadece Bakü ve Rusya\'da değil, aynı zamanda bütün İslam âleminde olmamıştır. Bina 5 Kasım 1896 yılında resmi olarak kızlar okuluna verildi.

1918-1920`li yıllarda ise bu binada Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Parlamentosu bulunmuştur.

MİTROFANOV`UN EVİ (1898-1902)

Mitrofanov`un Evi denilen binanın sahipleri petrol sanayicileri Dimtri Mitrofanov ve Maysey Mihajlov olmuş. Astrahan`dan olan D.Mitrofanov binayı özel ev gibi inşa ettirmiş. Binanın mimarı Ioan Edel olmuş ve fransız neorenesansın klasik tarzında yapılmıştır. ADC döneminde binada Fransa Büyükelçiliği yerleşmiş.

BAKÜ ŞEHİR KAYMAKAMLIĞI BİNASI (1900-1904)

Bakü Şehir Kaymakamlığı`nın bulunduğu binanın mimarı aslen Polonyalı olan İ.V.Goslavski binanın inşasında Barok motifleri kullanmıştır.

Bina cephesinin süsü için İtalya\'dan kırmızı dekoratif tuğla ve renkli mermer getirilmiştir.

Mimar klasik kompozisyon şemasına uyarak, dumanın binasını simetrik inşat etmiş. Binada Bakü şehrinin arması şimdiye kadar muhafaza ediliyor.

ALİBEYOVLAR`IN EVİ (XX yüzyılın başı)

Alibeyovlar`ın evi denen bina klasik-estetik üslupta yapılmıştır. Alibeyovlar`ın evini Rus mimar Nikolay Prakopev projelendirmiş. Bina yirminci yüzyılın başlarında inşa edilmiştir.

AŞURBEYOVLAR`IN EVİ (1904)

Aşurbeyovlar ailesine ait binayı Bakü milyoneri Teymurbey Aşurbeyov oğlu Balabeye düğün hediyesi olarak inşa ettirmiş. Barok üslupta inşa edilen bina mimar İ.V.Goslavskin`in son çalışması olmuştur.

TEZEPİR CAMİSİ (1905)

Tezepir camisi bütün Doğu\'da ender güzelliği ile dikkat çeken yapıdır. Bu anıt sadece Azerbaycan\'ın değil, aynı zamanda tüm Kafkasya\'nın dini merkezi haline gelmiştir. Tezepir camisi kutsal yer numuneli mimari anıttır. Cami Nabat Aşurbeyli-Rzayeva`nın parası ile Ziverbey Ahmedbeyov`un projesi esasında inşa edilmiştir.

İSMAİLİYYE (1907-1913)

İsmailiyye binasını Bakü milyoneri Musa Nağıyev genç yaşlarında kaybettiği oğlu İsmayıl\'ın anısına inşa ettirmiş. Venedik gotikası üslubunda inşa ettirilmiş sarayın mimarı polonyalı İ.K. Ploşko`dur. Azerbaycan\'ın bağımsızlık görüşleri ilk kez bu binada seslenmiştir. 1918 yılının Mart olaylarında ise bina Ermeniler tarafından yakılmış.

AZERBAYCAN DEVLET KUKLA TİYATROSU (1910)

Azerbaycan Devlet Kukla Tiyatrosu binası barok tarzında yapılmıştır. Bu tarihi binanın mimarı İ.K.Ploşko olmuş. Bakü\'de ilk kez halka açık yerde havalandırma sistemi bu binada uygulanmış. Bina sinema gibi yapılmış ve Fenomen sinematografı adıyla faaliyete başlamıştır. 1980 yılında bina Kukla Tiyatrosu`na verilmiş.

AKADEMİK OPERA ve BALE TİYATROSU (1910-1911)

Akademik Opera ve Bale Tiyatrosu\'nu mimar N.G.Bayev projelendirmiçtir. Apartmanı İstanbul milyonçusu Mayılov özel olarak opera tiyatrosu için hazırlayın. On ay boyunca hazır olmuş bina Gotik üslupta inşa edilmiş ve Mayılov kardeşlerinin tiyatrosu da adlandırılmıştır. 1959 yılından bina Akademik Opera ve Bale Tiyatrosu olarak anılıyor.

AZERBAYCAN DEVLET FİLARMONİSİ (1910-1912)

Azerbaycan Devlet Filarmonisi binası Sosyal toplantıların binası (Sosyal oturumların yaz evi) projesi olarak inşa edilmiş. Binanın mimari tasarımı Monte-Karlo`dakı ünlü kazinonun tasarımına uygun hazırlanmıştır.

SAADET SARAYI (1911-1912)

Saadet Sarayı (Murtaza Muhtarov`un evi) milyoner Murtaza Muhtarov`un Yahudi kökenli eşi Lisa için yaptırdığı saraydır. Fransız Gotik tarzında inşa edilen sarayın proje sahibi Polonya kökenli mimar Josef Ploşko`dur. Binanın geçmişi ile ilgili sadece Rusya basınında şimdiye kadar 50 malzeme yayınlanmıştır.

İSA Bey HACINSKİ`NİN EVİ (1912)

İsa Bey Hacınski`nin binası Bakü milyonerlerinden biri ile bahis sonucunda 3 ay içinde inşa ettirilmiştir. Adı bilinmeyen ünlü İtalyan mimarı binayı Gotik, Barok ve modern tarzlar kullanarak inşa etmiş. Bu buna Bakü\'de klasik üslupta inşa edilen ilk yüksek binalardan biridir.

BAKÜ TİCARET OKULU (1912)

Bakü Ticari Okulu mimar G.M. Ter-Mikelov`un projesi esasında inşa edilmiş. Burada teknik bilimler, ticaret, finans vb. üzere eğitim verilmiştir.

Bu bina şimdi de eğitim kurumu olarak faaliyet gösteriyor.

HÜKUMET EVİ (1924-1952)

Hükumet Evi saray tipi tarihi binadır. Saray Gotik mimari tarzında inşa edilmiştir. Binanın inşasında kullanılan yapı malzemelerinin bir bölümü yurtdışından getirilmiş. Binanın mimarları Lev Rudnev ve Vladimir Munts olmuş.

BEŞMERTEBE (1929)

Beşmertebe Bakü\'de inşa edilen ilk modern tipli beş katlı binadır. Bu bina Bakü\'nün merkezinde - Füzuli meydanında, Cafer Cabbarlı sokağı ile Füzuli sokağının kesişmesinde bulunmaktadır. Binanın bulunduğu bu arazi bugüne kadar Beşmertebe adı ile biliniyor.

MÜZE MERKEZİ (1960)

Müze Merkezi\'nin binası Azerbaycan mimarı Hasan Mecidov`un projesi esasında inşa edilmiştir. Bu binada aşağıdaki müzeler bulunmaktadır:

- Azerbaycan halısı ve halk uygulama sanatı Devlet Müzesi

- Cafer Cabbarlı namına Azerbaycan Devlet Tiyatro Müzesi

- Azerbaycan İstiglal Müzesi

- Azerbaycan Devlet Din Tarihi Müzesi

HAYDAR ALİYEV SARAYI (1972)

Modern mimari yapıda inşa edilen sarayın mimarları Vadim Şulgin, Eduard Melhisedekov, Vitali Faynşteyn omuş. Saray yüksek devlet ve kültür tedbirlerinin düzenlenmesi için tasarlanmıştır. Saray 10 Mart 2004 yılından Haydar Aliyev Sarayı olarak anılıyor.

GÜLİSTAN SARAYI (1979-1980)

Gülistan Sarayı modern üslupta yapılmıştır. Net geometrik siluetli, orijinal, iyi akılda tutulabilen, fonksiyonellik ile estetik etkiyi kendisinde barındıran bu binanın mimarları Hafız Emirxhanov ve Nazim Hacıbeyov olmuş. Azerbaycan milli mimarlığı için geleneksel olan motifleri kullanan mimarlar binanın etkileyici oluşunu, ışık ve gölge efektlerini başarmışlardır.

NİZAMİ SİNEMA MERKEZİ (1930-1934)

Nizami Sinema Merkezi klasik üslupta inşa edilmiştir. Binanın mimarı Mikail Hüseynov ve S.Dadaşov`dur. Bakü\'de en büyük sinema sistemidir. İlk dönemlerde bu sanat merkezi Bedaye sineması adı ile faaliyet göstermiştir.

BAKÜ MÜZİK AKADEMİSİ (1885)

Üzeyir Hacıbeyli namına Bakü Müzik Akademisi binasının temeli klasik üslupta yapılmıştır. Binanın sonradan köklü onarımı sırasında onun mimarı Mikail Hüseynov olmuştur.

CUMHURBAŞKANLIĞI SARAYI (1977-1986)

Cumhurbaşkanlığı Sarayı mermer ve granit üzlüklü oniki katlı modern üslupta inşa edilen yapıdır. Modern üslupta inşa edilen bina Fuad Orucov`un (proje yöneticisi), Tahir Allahverdiyev`in (mimar) ve Medet Halefov`un (proje mühendisi) projesi esasında inşa edilmiştir. Cumhurbaşkanlığı Sarayı\'nın temel mimari özellikleri basit ve muhteşem oluşudur.

 

M.F. AHUNDOV namına AZERBAYCAN MİLLİ KÜTÜPHANESİ (1961)

Bina modern ve klasik tarzın sentezinde inşa edilmiştir. Mimarlık açısından tarihi anıt olarak değerlendirilen binanın projesini Mikail Hüseynov vermiştir. Bina özel olarak Azerbaycan Milli Kütüphanesi binası gibi inşa edilmiştir. Kafkasya\'da en büyük kütüphane binası olarak biliniyor.

AZERBAYCAN DEVLET GENÇ TAMAŞAÇILAR TİYATROSU (1969)

Bina 1969 yılında inşa edilmiş, 1988 yılında mimar Senan Salamzade`nin projesine göre yeniden kurulmuştur. Binanın cephesi spayder sistemli cam ile kaplanmıştır.

AZERBAYCAN DEVLET MÜZİKAL KOMEDİ TİYATROSU (1883)

Bakü milyoneri Hacı Zeynalabdin Tagiyev işbu binayı kendi tahıl deposunun temeli üzerinde yaptırmış. Projeye inşaat mühendisi Lemkul başkanlık yapmış. Bina birkaç kez yanmış. Akademik Milli Dram Tiyatrosu 17 ocak 1922 yılından ağustos 1960 yılına kadar bu binada faaliyet göstermiş. El arasında da Şehir Tiyatrosu deyimi kullanılmıştır.

TAĞIYEV PASAJI (1898)

 Eski mağaza olarak bilinen, şu anda alışveriş merkezi (yeni BM) olarak faaliyet gösteren iki katlı büyük binadır. H.Z. Tağıyev tarafından inşa ettirilmiştir. Klasik üslupta inşa edilen binada küçük oyun salonu da bulunmuş.

HAŞIMOV`UN EVİ (Anayasa Mahkemesi) (XIX yüzyılın sonu)

Gençler meydanında “Goşa Gala Gapısı”na yakın olan bina milyoner Hacıbaba Haşımov`un evi olmuş. Klasik üslupta inşa edilen bina cepheden dört katlıdır. Seyirci salonu üçüncü kattadır. Sovyetler döneminde Politik Eğitim Merkezi olarak anılıyordu.

LANDMARK-BAKU (1909)

Landmark-Bakunun bulunduğu bina Bakü şehrinde Azadlıg caddesi ile Nizami sokağının kesişmesinde bulunmaktadır. Bina 1909 yılında klasik üslupta yapılmıştır.

İKTİSAT ÜNİVERSİTESİ (XX yüzyılın başı)

Bu bina eski Bakü I Realnı Okulunun binası olmuş. Yapıyı milyoner Musa Nağıyev inşa ettirmiştir. Şu anda bina Azerbaycan Devlet İktisat Üniversitesi`nin ana binasıdır. Klasik üslupta inşa edilmiş binada birkaç kez tamir-onarım çalışmaları yapılmıştır.

PETROL ŞİRKETİ BİNASI (1893)

Devlet Petrol Şirketi\'nin bulunduğu bina Bakü şehrindeki eski yapılar arasında kendi azameti ve güzelliği ile dikkati çekiyor. Binanın projesi 25 mayıs 1893 yılında onaylanmıştır. Fransa rönesans tarzında inşa edilen cephe kıyının batı tarafına bakıyordu. Yüzü Azneft meydanına doğru inşa edilen ve komfortlu dairelerden oluşan bina şehrin projelendirme yapısında büyük bir önem taşıyordu.

MİLLİ İLİMLER AKADEMİSİ (XX yüzyılın 60\'lı yılları)

Azerbaycan Milli İlimler Akademisi ve onun bilimsel araştırma kurumlarının büyük bir kısmı geçen yüzyılın 60\'lı yıllarında mimar Mikayıl Hüseynov`un projesi esasında inşa edilmiştir. Binalar klasik mimari özellikleri ile modern mimari üslubunu kendisinde birleştirmiştir.

AZERBAYCAN CUMHURİYETİ İLETİŞİM ve BİLGİ TEKNOLOJİLERİ BAKANLIĞI

Azerbaycan Cumhuriyeti İletişim ve Bilgi Teknolojileri Bakanlığı binasını Bakü milyoneri Musa Nağıyev yaptırmış. Bina klasik üslupta inşa edilmiştir.

AZERBAYCAN DEVLET AKADEMİK MİLLİ DRAM TİYATROSU (1960)

Azerbaycan Devlet Akademik Milli Dram Tiyatrosu klasik ve modern tarzda inşa edilmiştir. Bina özel olarak tiyatro binası gibi inşa edilmiştir.