Lehçe ve şiveler

Azerbaycan dilinin lehçe ve ağızlarının sınıflandırılması, genel olarak  coğrafi  bölgelere  göre yapılmıştır: 1) Doğu grubu lehçe ve ağızları (Bakü, Guba, Şamahı lehçeleri ve Lenkeran, Muğan ağızları); 2) Batı grubu lehçe ve ağızları (Gence, Kazak, Karabağ lehçeleri ve ayırım ağzı); 3) Kuzey grubu lehçe ve ağızları (Şeki lehçesi,  Zakatala-Gah ağızları); 4) Güney grubu lehçe ve ağızları (Nahcivan, Ordubad  lehçeleri).  Bu lehçe ve ağızlar hem Azerbaycan edebi diline göre hem de kendi aralarında farklılık arz etmektedir.

1. a ~ e ses değişmesi: Gaymag (kaymak) ~ Geymağ, Gayçı (makas) ~ Geyçi; 2. a ~ o ses değişmesi: baba ~ boba;  (barmaG) parmak ~ bormağ; 3. o ~ u ses değişmesii: ordu-kuşun; 4. ö ~ ü ses değişmesi: çörək (ekmek)-çürek; 5. Damak ünlülerindən sonra dudak, dudak ünlülerindən sonra damak ünlülerinin gelmesi: bacun, aton, gəlsön, alson; 6. Sağır nun (η) sesi bu grupta kullanılmamaktadır.; 7. Söz ortasında y ünsüzünün yerine g   ünsüzünün yaygın olarak kullanımı: Dügme, igne, igid (yiğit), sögüd; 8. Ünlü uyumunun bozulması:  Garaçi (çingene), kaytan (qeytan), okudu (oxıdi); 9. Ekler, esasen, dudak seçenekli olup  iki çeşitlidir. : gəlübdü, alıbdu, əkdüz; 10.  Geniş gelecek zamanın olumsuz şekildeki ifadesinde -man, -men, -mar, -mer eklerinin kullanımı: almanam (alamam), gəlmənəm(gelemem), gaçmarsan (kaçamazsın), almarsuz (almazsınız) vs. 11. Bu gruba özgü kullanıldıkları anlamları ile bilinen  kelimeler: tuğ-bayrag (bayrak), xır-bostan, qəmbər-çay taşı, uruğ-soy, meşmeşi-erik.

1.ə ~ a-xavar; 2. i ~ ı - qıymat; 3. Sağır nun (η) sesinin yaygın kullanımı: maηa, saηa; 4. b ~ v-bava, çovan; 5. c ~ j-bajı, qoja; 6. Ünlüler kelime sonunda karlaşır-papax, kəlməx; 7. b ~ f - bava, çovan; 8. v ~ y buzoy, toyla (ahır); 9. Dudak uyumu kuvvetlidir: görmöyüf, qurumuyuf; 10. İsmin –i haliyle biten kelimelerin   - yı eki alması: Qapıyı, quzuyu; 11. şimdiki zaman ekleri:-er,-or, - ör, aler, quror, görör; 12. Bu gruba özgü kullanıldıkları anlamları ile bilinen  kelimeler: gap yapmak, şennix (şenlik)-köy,  qəlbi - yüksek, ayıbalası-çiğ tuğla, sorux-döşəkağı vb 

1.ə ~ e-eyləş, bey; 2. Sağır nun (η) sesi  kaybolmak üzeredir; bazı ekler uyuma tabi olmamaktadır:   beşlıx, getmax; 3. Özel  zamirler kullanılır:    Habu, hu, hunda, mā, sā   mağa, sağa; 4. Şimdiki zaman: gele durur, baka durur; 5. Tamlamalarda ikinci kelimede iyelik hal eki kullanılmadığı gözlemlenir.: göz ağrı, baş ağrı, menin göz; 6.  Bu gruba özgü kullanıldıkları anlamları ile bilinen  kelimeler: tabun, saGGa-aile, akrabam, şehre-mahalle, palankeş-süzgeç, ataGar-orman, GuştuGur-pəhləvan 

1.ə çok açık telaffuz ediliyor: əv (ev), həylə  (öyle); 2. a ~ e: əyax, qərə, değ, beğ,   3. e ~ e: penir, səvgi, dəğil; 4. x ~ h: horuz, hurcun; 5. Şimdiki zaman  şekilleri:-iy, - iri: gəliy, gediri, seviri; 6.  Bu gruba özgü kullanıldıkları anlamları ile bilinen  kelimeler: Gəzilləməx `- aldatmak, mavrı-kedi yavrusu, mayıf-sakat, xudrı-boş vs.