Tulum

Bir zamanlar Karabağ, Laçın, Gazah, Tovuz ve Nahçıvan bölgesinde geniş yayılmış nefesle çalınan deri çalgı aletidir. Günümüzde Azerbaycan’da, genellikle Nahçivan Özer Cumhuriyetinde bu çalgıya rastlanmaktadır. Başka nefesli çalgılar gibi tulumun da çok eski tarihi vardır. Âlimlerimiz tulumun yaranma tarihinin, sınıflı cemiyetin ilk dönemlerine ait olduğunu söylüyorlar. Günümüzde tulumun çeşitli türleri değişik adlarla Kafkas, hem de birçok Avrupa halkları arasında kullanılıyor. Hayvancılık, özellikle de, koyunculukla uğraşan göçebe topluluklar tulumu çok kullanmışlar. Ses rengi zurna’nın sesine benzediği için bazen ona “tulum zurnası” da deniliyor. 

Tulum özel yöntemle aşındırılarak yumuşatılmış keçi veya koyun derisinden hazırlanır. Tüm soyulmuş derinin iki ayağı sıkı bağlanır. Kalan ikisinden birine tuluma hava doldurmak için kemikten veya kamıştan yapılmış, ağzında tıpası olan boru, diğerineyse aleti çalmak için iki çift boru (gövde) bağlanır. Uzunluğu 260-280 mm olan bu gövdelerin üzerinde 7 delik açılır. 

İfacı sol koltuğunda tuttuğu içerisi havayla doldurulmuş tuluğu azacık basınçla sıkmakla havayı borulara geçmeye mecbur ederken her iki elin parmaklarıyla delikleri açıp-kapamakla istenilen ses yüksekliğini elde edilebilir. Birinci boruda melodi çalınır, ikincisindeyse bu melodinin tonu ayarlanır. 

Tulum, genelde, solo aleti olarak, bazı durumlarda ise balabancılar takımında kullanılır.