Vokal

Halk musikisi numuneleri iki yere ayrılır: behrli ve behrsiz. «Behrli» derken kesin metro-ritme sahip, okunduğu zaman vurmalı çağlıların eşliğinde istifade olunduğu müzik janrlarını öngörülür. Bu tür müziğe bestekar tesnif, renk, dans ve türküler ait edilir. «Behrsiz» türe ise vurmalı aletler kullanılmayan, serbest vezinli müzik numunelerini – muğam destegahları, vokal müziği ait edilir. 

Her bir halkın müzik mirasında olduğu gibi Azerbaycan halk müziği de başlıca olarak, vokal, enstrümantal ve vokal-enstrümantal müziğinden ibarettir. 

Azerbaycan`da milli vokal sanatının bilimsel ve uygulamalı gelişimi vokal ekolünün kurucusu Bülbül`ün adıyla anılır. Azerbaycan vokal ekolünün gelişimi milli vokal folklorunun toplanması ve öğrenilmesi çalışmalarıyla yakından ilgilidir. Bu amaçla 1932 yılında Bilimsel Araştırma Musiki Odası tesis edilmiştir. 

Ünlü bir vokalist olan Bülbül 1921 yılında kurulmuş Azerbaycan Devlet Konservatuarında vokal eğitimi almış ilk öğrenci olarak, burada Rus ve Avrupa klasik müziğini öğrenmiş, dünya bakışını genişletmiştir. Moskova ve Petersburg şehirlerine turnelere gittiği  zaman dinlediği tanınmış Rus sanatçılarının, özellikle Sobinov ve Şalyapin`in ifalarından büyük ölçüde etkilenmiştir. 1927 yılında ise Bülbül vokal sanatını daha da derinden öğrenmek için İtalya`ya gitmiş ve orada 4 yıl döneminin en ünlü müzisyenlerinden ders almış,  ünlü İtalyan sanatçılarından faydalanmıştır. Bülbül Azerbaycan musiki sanatında yeni sayfa açmıştır. Bu dönem onun sanatında en önemli aşamalardan biri olmuştur.

Üzeyir Hacıbeyov`un vokal sanatı romans-gazeller ve şarkılarla zengin olmuştur. Romans-gazel janrı 1940`lı yıllarda Ü. Hacıbeyov sanatıyla ortaya çıkmıştır. Mütefekkir şair, 12. yüzyıl klasik Azerbaycan şiirinin dühası Nizami Gencevi`nin 800. Doğum yıldönümünde, Üzeyir Hacıbeyov şairin iki gazeli üzerine «Sensiz» (1941) ve «Sevgili Canan» (1943) vokal eserlerini bestelemiş ve böylelikle de romans-gazel janrının temelini koymuştur.

«Sensiz» ve «Sevgili Canan» romans-gazelleri müzik üslubu açısından kendine özgü orijinalliği, ahenktar milli renkleriyle bilinmektedir. 

Hele 1918–1920 yıllarında Azerbaycan Halk Cumhuriyeti döneminde «Milli Marş», «Azerbaycan Marşı», «Çırpınırdın Karadeniz» gibi vatansever ruhta eserler ortaya çıkmıştır. Bu eserler vokal sanatının en güzel numuneleri olarak bilinmektedir. Bunlardan «Milli Marş»ın güftesi Ü. Hacıbeyov`a, «Azerbaycan Marşı»nın ve «Çırpınırdın Karadeniz» şarkısının güftesi Ahmet Cevad`a aittir. Bu eserler uzun müddet kaybolmuş eserler olarak bilinmekteydi. Fakat bu eserler Türkiye`de  ün kazanarak yayınlanmıştır. Daha sonradan, 1980`li  yıllarda Üzeyir Hacıbeyov`un hatıra ev müzesinin çalışanları tarafından bulunarak Azerbaycan`da seslendirilmiştir.

Sonralar vokal eserleri Azerbaycan müzik sanatının ana janrlarından biri haline gelmiştir. Neredeyse tüm besteciler (özellikle de G. Garayev, F. Emirov, T. Guliyev, E. Hüseynzade, V. Adıgözelov vs. ünlü besteciler) bu janrda çok sayıda eser ortaya koymuşlar. Bülbül, R. Behbudov, M. Babayev, F. Gasımova, H. Gasımova, A. Zeynalov, T. Emrah vs. sanatçılar Azerbaycan musiki ifası sanatında kendilerine özgün yere sahip vokalistler olarak bilinmektedirler.