İfacılık

Azerbaycan musiki medeniyetinin önemli dallarından biri de çalgıcılık (ifacılık, sazendelik) sanatıdır. Halk musikisinin kadim ve zengin gelenekleri üzerine kurulmuş çalgıcılık sanatının tarihi önemi büyüktür. Tarihi abideler üzerinde çizilmiş resimlerden, minyatürlerden ve diğer eski kaynaklardan çalgıcılık sanatının bütün dönemlerde sevilen ve saygın sanat dallarından olmuştur.

Halkımızın eski medeniyet abidesi sayılan Kitabi-Dede Korkut destanında kopuz ifacılığı mukaddes ve şerefli sanat numunesi olarak tanıtır. Klasik şairlerimiz eserlerinde meşhur ifacılar hakkında bilgi vererek onları yüceltmişler.

Tarihi bilgilerden görüldüğü gibi, birçok ünlü kişiler aynı zamanda çeşitli müzik enstrümanlarının maharetli ifacıları olmuşlar. Örneğin, Şark klasik müziğinin tarihini ve teorisini araştırmış olan ünlü alim Sefieddin Ebdül Mömin Urmevi ud, müzik enstrümanının mahir ifacısı olmuştur.

Çalgıcılık sanatı tarih boyunca gelişmiş, teknik ve sanatsal açıdan olgunlaşarak günümüz seviyesine yükselmiştir. 19. yüzyılın ikinci yarısından başlayarak Bakü, Şamahı ve Karabağ’da düzenlenmiş musiki meclisleri sanatçıların yanı sıra sazendelik sanatını da yeni gelişim aşamasına girmesine neden olmuş ve birçok ünlü çalgıcılıların yetişmesine neden olmuştur. 19-20. yüzyıllarda faaliyet göstermiş Mirze Sadıg Esedoğlu, Meşedi Cemil Emirov, Behram Mensurov, Ahmed Bakıhanov, Gurban Pirimov, Mensur Mensurov ve ifacılık sanatının temsilcileri olan başka sanatçıları örnek göstermek mümkün.

20. yüzyılın ikinci yarısında özellikle tar ve kaman çalgıcılığı daha da gelişmiştir. Ehsen Dadaşov, Baba Salahov, Hacı Memmedov, Hebib Bayramov, Ramiz Guliyev, Möhlet Müslümov, Ağaselim Abdullayev, Habil Aliyev, Şefige Eyvazova, Munis Şerifov, Fehreddin Dadaşov ve birçok profesyonel çalgıcılar sazların çalgı tekniğini, sazendelik olanaklarını daha da geliştirmişler.

Ağaselim Sahib oğlu Abdullayev (1950)  

Adil Geray Heybetgulu oğlu Memmedbeyli (1919-1973) 

Adil Kamil oğlu Bağırov (1937) 

Allahyar Aslan oğlu Cavanşirov (1907-1972)

Behram Meşedi Süleymanbey oğlu Mansurov (1911 -1985) 

Baba Aliheyder oğlu Salahov (1923 - 1981)  

Ceyran Esed kızı Haşımova (1934) 

Ahmedhan Memmedrza oğlu Bakılhanov (1892 -1973) 

Ehsen Aliabbas oğlu Dadaşov (1924-1976) 

Alikram Hesen oğlu Hüseynov (1926 - 2006)  

Aliağa Eyvaz oğlu Guliyev (1917 - 1998) 

Firudin Yusif oğlu Alekberov (1922)  

Firuz Aliabbas oğlu Aliyev (1950) 

Hebib Ebdülhüseyn oğlu Bayramov (1926-1994)

Hacı Memmed oğlu Memmedov (1920 - 1981) 

Kamil Alisefter oğlu Ahmedov (1920-1996)

Memmedhan Memmedrza oğlu Bakıhanov (1890-1957) 

Mecnun Tebriz oğlu Kerimov (1945) 

Mirze Sadıg Esed oğlu Sadıgcan (1846 – 1902) 

Mirze Ferec Rza oğlu Rzayev (1847 - 1927) 

Meşedi Zeynal Hagverdiyev (1861 – 1918)

Mirze Mansur Meşedi Melik oğlu Mansurov (1887 - 1967)  

Memmedağa Memmedhesen oğlu Muradov (1921 – 1969) 

Möhlet Hanali oğlu Müslümov (1954) 

Nazim Kazım oğlu Kazımov (1950) 

Neriman Bahadır oğlu Mehralıyev (1916 - 1983) 

Server Rza oğlu İbrahimov (1930 - 2002) 

Şirin Meşedi Hüseyn oğlu Ahundov (1878-1927) 

Ogtay Süleyman oğlu Guliyev (1938)  

Gurban Bahşali oğlu Primov (1880 - 1965) 

Ramiz Eyyub oğlu Guliyev (1947)  

Vagif Eçmir oğlu Ebdülgasımov (1942) 

Zamig Balarza oğlu Aliyev (1950)  

Elman Kerim oğlu Bedelov (1929-1991) 

Eyvazova Şefige Alhas kızı (1947) 

Edalet Seferali oğlu Vezirov (1951-2002) 

Fehreddin Alisahib oğlu Dadaşov (1950) 

Habil Mustafa oğlu Aliyev (1927).

Gılman Balamemmed oğlu Salahov (1906 - 1974) 

Rafig Hüseyn oğlu İmrani (1951) 

Aftandil İsrafilov (1941)

Ehed Kor (Aliyev Ehed Farzali oğlu; 1887 - 1942)

Alekber Cavad oğlu Nezerli (1882 -1951)

Letif Hüseyn oğlu Kerbelayi (1876 -1944)

SeferAli Ağarza oğlu Vezirov (1929 - 1982)

Teyyub Hacı Memmed oğlu Demirov (1908-1970) 

Ferhad Şemsi oğlu Bedelbeyli (1947) 

Hedice Osman kızı Gayıbova (1893 – 1938) 

Rafig Ferzi oğlu Babayev (1936-1994)

Rühsare Hadi kızı  Mirzebeyova (1909 - 1977)

Zaur Süleyman oğlu Aliyev (1937)  

Behruz Mahmud oğlu Zeynalov (1926- 1998) 

Kamil Celil oğlu Celilov (1938)

Mehdi Cavad oğlu Nezerli (1892 - 1952) 

Nadir Ebdülehed oğlu Ahundov (1917-1960)