Azerbaycan’ın Tarihi Faciaları

1803-1813 ve 1826-1828 yıllarında Gacarlar devletiyle Rusya arasında çıkan savaşlarda Azerbaycan iki yere parçalandı. 13 Ekim 1813’de imzalanmış Gülüstan Anlaşmasına göre Azerbaycan’ın İrevan ve Nahçivan hanlıkları dışındaki hanlıklar - Gence, Karabağ,  Şeki, Lenkeran, Şamahı, Kuba, Derbend hanlıkları Rusya’ya katıldı. 10 Şubat 1828’de imzalanmış Türkmençay Anlaşmasına göre ise İrevan ve Nahçivan Hanlıkları da Rusya’nın içine ilhak edildi. Böylece Azerbaycan toprakları parçalandı.

30 Mart-2 Nisan 1918’de Ermeniler Bakü Sovyetinin yardımıyla Bakü’de Azerbaycanlılara karşı soykırım yaptılar. Üç gün davam eden katliamda 12 binden fazla Müslüman öldürüldü.

1918 yılı nisan ayından  eylüledek Ermeniler Bolşeviklerin yardımıyla Şamahı, Guba, Haçmaz, Lenkeran, Göyçay, Kürdemir, Hacıgabul ve Salyan’da Azerbaycanlılara karşı soykırım yaptılar. Bu soykırım sonucunda Şamahı beldesinde 58 köy dağıtıldı, yaklaşık 7 bin  kişi katledildi. Kuba bölgesinde 122 köy dağıtıldı, yüzlerle sivil ahali mahvedildi.

1918 yılı yazında Andranik’in komutasındaki Ermeni birlikleri Nahçivan ve Zengezur bölgelerinde Azerbaycan halkına soykırım gerçekleştirdi. Taşnaklar 1918 yılı sonlarında Zengezur’da 115, Cavanşir, Cebrayıl, Şuşa beldelerinde 21, İrevan vilayetinde 60’dan fazla Azerbaycan köyünü yakıp yıktılar. Yüz binden fazla insan yaşadıkları yurtlardan kovuldu.

28 Nisan 1920’de Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Sovyet Rusyası tarafından işgal edildi. 23 ay faaliyet göstermiş bu cumhuriyet 1991yılına kadar SSCB’nin egemenliğinde kalmıştır.

23 Aralık 1947’de SSCB Bakanlar Kurulu “Ermenistan SSC’den kolhozcuların ve Azerbaycanlı ahalinin Azerbaycan SSC’nin Kür-Araz ovasına göçürülmesi hakkında’’ karar aldı. 1948-1953 yıllarında 100 binden fazla Azerbaycanlı ata-baba yurdundan toplu şekilde göç ettirilmiştir.

20 Ocak 1990’de Sovyet Ordu birlikleri Bakü’de ve ülkenin diğer bölgelerde sivil halka karşı soykırım gerçekleştirdi. Sovyet Ordusunun saldırısı sırasında Bakü’de ve cumhuriyetin diğer bölgelerinde, resmi belgelere göre, 131 kişi öldürülmüş, 744 kişi yaralanmış, 4 kişi kaybolmuş, birçok insan tutuklanmıştır.

1988-1991yıllarda Ermenistan’ın 185 köyünden, aynı zamanda diğer iskan birimlerinden 230 bine dek Azerbaycanlı kovuldu, 225 kişi ise öldürüldü, 1154 kişi yaralandı.

26 Şubat 1992’de Hocalı soykırımı gerçekleşmiştir. Rus ordusunun yardımıyla Ermeniler Hocalıda 244 kişiyi gaddarca öldürdülmüştür. 200’den fazla kişi kaybolmuştur. Donarak ölenlerin sayı ise 700’den fazlaydı.