Porselenler

Bilindiği gibi porselen tabakların vatanı Çin’dir. Porselen kar misali beyaz ve bir azda parlaktır. Kil ürünle kıyaslamada onlar ısıya dayanıklı ve kaplamaları sağlamdır. Hafif darbe sırasında uzun süreli ses çıkarmaktadır. 

Porselenin üretim tarihi M.S. 7. yüzyıla dayanır. Porselen tabakların buluşu çömlekçilikte çok önemli adım idi. Fakat Çinliler birçok buluşları gibi porselenin de hazırlanması teknolojisini gizli tutmuşlardır. Porselenin Çin’de icat edilmesi tesadüf değildir: Burada kil malzemenin en iyi çeşidini alabilmek için zengin doğal kaynak vardı. Farslar Çin imparatoruna Fagfur derlerdi. Bu da Tanrının oğlu anlamına gelmekteydi. Bu kelime Şark ve Garp ülkelerinde yaygınlaşmıştı. Birçok ülkelerde, aynı zamanda Azerbaycan’da porselen tabaklara sonradan porselen (çini) kaplar (yani Çin kapları) adı verilmiştir. Çinlilerin bu sırrı 18. yüzyılda Avrupa’ya yayıldı. Kısa sürede porselen imalatı tüm ülkelere yayıldı.

Türk porselen sanatının tarihi ise ilk Müslüman Türk devletlerinden Karahanlılara kadar uzamaktadır. Büyük Selçuklular ve Anadolu Selçukluları porseleni mimarlık sanatında çok kullanmışlar. Osmanlı devletinin meydana gelmesiyle porselen sanatında yeni dönem başlamıştır. İlk Osmanlı döneminde Bursa Yeşil Camii ve türbesinde (1421), Bursa Muradiye camisinde (1426), Edirne Muradiye camisinde (1433) ve Çinili köşkünde (1472) porselen kullanılmıştır. Bunlar özellikle mozaik ve boya işlemeli porselenlerdir. 

Azerbaycan’ın ikinci büyük şehri olan Gence yüzyıllar boyu çömlek üretiminin ana merkezlerinden olmuştur. Bu sanat günümüzde de yaşamaktadır. Çevre bölgelerden elde edilen kaliteli kil şehirde faaliyet gösteren iki büyük çömlekçilik imalathanesinde imal edilerek yüksek kaliteli kil ve porselen ürünlerine dönüşüyordu. 

Geçen yüzyılın ortalarından başlayarak porselen üretimi daha da yaygınlaşmıştır. 1970’li yıllarda Gence Porselen Fabrikası faaliyete başlamış ve burada porselen-seramik ürünleri, özellikle tabaklar üretmiştir. 

Milli seramik sanatından söz açmışken bu sanatın gelişmesinde hizmeti arasında Sadıg Sadıgov’un adı saygıyla anılır. Seramikçi ressamın milli seramik geleneklerini yaşatması ve geliştirmesini onun hazırladığı porselen vazolarda görebiliriz. Onun büyük Nizami’ye ve Hamse kahramanlarına hasrettiği vazolar hem orijinal şekline, hem de üzerinde çizilmiş olan resimlerin canlı renklerine göre dikkat çekmektedir. 

Seramikçi ressam Zahit Hüseynov’un eserleri geçmiş SSCB’nin birçok cumhuriyetlerinde ve uluslararası sergilerde, aynı zamanda Romanya, Çekoslovakya, Macaristan, Almanya, İtalya, Türkiye, Letonya, Lituanya vs. ülkelerde gösteriye sunulmuş, sanatkarın birçok uluslararası sempozyumlarında yer almıştır.