Azerbaycan\'ın milli giysileri

Azerbaycan halkının tarihi ve milli kültürü ile ilgili temel vasıflarından biri de milli giysilerdir. Bu tür ona göre eşsizdir  ki,  halk  yaratıcılığının  sanatsal  özellikleri, onların  çeşitli  halde  formalaşmaları,  sanat  süs  desenleri,  dokuma giysilerde ifade edildi. Azerbaycan XVII yüzyılda yakın Doğu\'nun en büyük  ipekçilik ülkesi olarak tanınıyordu ve Şirvan eyaleti Azerbaycan\'da en büyük ipekçilik bölgesi idi. Ayrıca  Azerbaycan\'ın  Şamahı, Baskal, Gence, Şeki, Şuşa bölgelerinde da ipekçilik üretimi çok gelişmişti. Bu bölgelerde ipekten çok şık,  süslü, işlemeli,  zarif  kadın  baş örtüleri  üretiliyordu. Giysinin  stili  onun  sahibinin  aile  durumunu  ve yaşını  yansıtıyordu. Bekar kızların giysileri evli kadınların giysilerinden farklıydı. Genç kızlar daha parlak ve şık giyinirlerdi.

Erkek ve kadın giysileri Azerbaycan\'ın bütün etnik, tarihi bölgelerinde aynıydı. Bununla birlikte erkek giysileri giysinin sahibinin sınıfını yansıtıyordu.  Çocuk giyimi kendi forması ile büyüklerin giyimi ile aynıydı ve onlardan sadece bazı özellikleri ve boyutu ile farklanırdı. Azerbaycan kadın giyimi XIX yüzyılda, XX yüzyılın başlarında alt ve üst giysilerden oluşuyordu. Üst giyimi ise  genelde omuzüstü ve bel  giysilerinden  ibarettir.  Kadın omuzüstü  giyimi üstgömleği, arkalık (eski Azerbaycan giysisi) ve çepkenden (eski Azerbaycan kadın giysisi) oluşurdu.  Üst gömleğinin yüz biçimi, omzu tikişsiz  ve  rengareng koltuk altından ibaretti. Bu gömlekler ipek  kumaşlardan  dikilirdi.

Çepken - omuzüstü, iç kaplaması olan  ve yalancı  kollara  sahip  kadın giysisi. Bu giyim yundan, kadife ve birkaç çeşit ipek kumaşlardan dikilirdi.

Lebbade - omuzüstü üst yeleğidr. Bu giyim sırmalı iç kaplamasında olur, yundan, kadife ve başka parçalardan dikilirdi. 

Güleceyik -kadın omuzüstü giysisi. Bu giyim iç kaplamalı olur ve yundan, kadifeden tikilirdi.

 Baharı - sırmalı iç kaplamalı kadın omuzüstü giysi. Genelde kadifeden dikilirdi.

Kürdü - kadın giysisi. Bu giyim yundan, kadifeden dikilirdi, kürk deri ve yoğun desenlerle donatılırdı.

Eşmek - kadın sırmalı giysisi, yundan, kadifeden dikilirdi. Bu giysinin yakası, eteği ve kolları safsar kürk derisi ile, altını ağ torla ve şeritle donatılırdı.

Kadın üst giysisi - birkaç etekden, çift kenrdan ve çahçurdan (eski kadin enli pantalonu) ibaretti.

Şehirlerde kadınlar evden çıktığında eteğin üstünden çahçur giyerlerdi. Erkek milli kazak - üst giysileri,  arkalık,  kaba  ve  çuha (omuzüstü) ibaretti.  Bir veya iki taraflı arkalıklar ipek, atlas, kişmir, (nazik yun) mahud, (parça növü) saten ve başka parçalardan dikilirdi. Kaba - erkek omuzüstü üst giysisidir ve genelde yundan dikilirdi.

Çuha - içi tüylü koyun derisinden yapılmış düğmesiz, desenli palto.

Milli giyim takımına çeşitli  baş giysileri ve ayakkabılar  dahil idi. Milli giyim takımlarına yerli kuyumcuların yarattığı kuyumculuk ürünleri aittir. Kadın kuyumculuk ürünleri onların kullanılmasına uygun olarak, baş,boyun, göğüs, bel, bilek parçalarına bölünür. Ornamentin en basit unsurlarına - düz ve kırık çizgiler, zikzaklar,daireler, üçgenler, küçük eşkenar dörtkenler,  nokta  ornamentine erken bronz (Azerbaycan\'da MÖ III bin yıllık) dönemine ait pişmiş kaplar üzerinde rastlanır. Bu,  Azerbaycan  halkının eski nakış koyma sanatının benzeridir. Azerbaycan\'da sanatının gelişimi hakkında burada çeşitli dönemlerde olmuş birçok tüccarlar, seyyahlar ve diplomatlar çok ilginç gerçekleri bildirirler. İtalya seyyahı  Marko  Polo (XIII yy) Şamahı ve Berdenin ipek ürünlerinin güzelliği hakkında yazmış. İngiliz seyyahı – tüccar  

Antoniy  Cenkinson (XVI yüzyıl) yaz sarayının debdebesini tarif ederek yazıyor: Kral ipek ve altınla bezeli zengin bir çadırda oturuyordu, onun elbisesi inci ve kıymetli taşlarla kaplıydı

XIX yüzyılın sonu - XX yüzyılın başlarında nakış işlemelerde kullanılan parçalar yerli üretime ait qanovuz, darayı ve kadife idi. Onlar Şamahı, Basqal, Gence, Şeki, Şuşa ve Azerbaycan\'ın diğer şehirlerinde hazırlanıyordu. Desen yapmak için ipek, yün saplar ve yerel üretime ait mühürlü  metal plaklar kullanılırdı. Boyama sırasında  bitkiden alınan  boya  maddeler  de nkullanılıyordu. Nakış konulmuş eşya ornamental motiflerin zenginliğive deseniyle seçilirdi. Azerbaycan  desenlerinin en çok sevilen motifleri gül, nergis,karanfil, lale, lili (zambak) ve meyve ağaçlarının (nar, ayva, erik) çiçekleri, ayrıca çeşitli biçimli başak ve yapraklar vardı. Desenlerin geometrik şekilli süsleri düz ve  kırık  çizgiler,  zikzaklar, üçgenler, dörtgenler, altı ve sekiz köşeli gül şekilli süsler, küçük dörtkenler, yıldızlar ve  sembolik  güneş tasvirlerinden ibaretti. Desenlerden kuş tasvirleri yapmaktan hoşlanırlardı: bülbül, tavus kuşu, güvercin,  papağan,   hop-hop, karga, sülün, dişi bıldırcın, keklik ve s. Sık-sık çift kuş görüntülerine  rast gelinirdi – en eski ve sevilen ornament motifi idi. Kuşları genellikle ya birbirini seven tarzda, ya da kavga yapmış şekilde(muhabbet ve ayrılık remzi) tarif ediyorlardı. Hayvanlar aleminden ise nakış dikmelerde en çok ceylanları, kaplumbağaları, yılan-ejdarhaları,atları tasvir ediyorlardı. Ev eşyalarından ise gül suyu için küçük su şişeleri, tarak kutular,kozmetik için cam kaplar,  vb şeklinde tezyinata rastlanıyor. Azerbaycan\'da günlük ünlü ve yaygın dikme türleri şunlardı: altın dikme, yoğun desenli dikme, tambur desenli,teknikte kuş gözü, parlak süslerle inşa etme,  boncukla, mühürlenmiş ölçülerle,  kökleme (kırışık), applikasiya,spiralşekilli dikme . Dikmelerin yaygın türlerinden biri - kuş gözü beyaz veya renkli ipek sapla dikiliyor. Köklemə dikmesine tekke, gece şapkaları,  namaz halılarının,  ayrıca  yün  giysinin dekorasyonları sırasında tesadüf olunur. Onu sıradan ve su dikişiylə dikirdilər, iç kaplamayla  yüz arasına inceyün veya pamuk kat koyuyorlardı.

 İnci ve boncuqla dikmeler büyük ilgi uyandırır ki, onlarla ta eskiden kostüm unsurlarını,  ev eşyalarını  ve s.  donatırdılar.  Parlak süslerle dikme - süs parça üzerinde renkli ipek saplarla çekilmiş resmin ç izgileri  üzerinde  dikilmesi. Applikasiya ve spiral dikmenin nispeten genç yöntemleridir.

Nadiren rastlanan file üzerinde çalışma ve mereyka (şebekeli dipnot deseni) daha sonra yayılıp ve uygulama alanı geniş değil. El işinin bu türü daha çok peçete, havlu ve yüz için örtüklərin dekorasyonuyları için kullanılıp. Ve bugün  Azerbaycan\'ın birçok şehirlerinde dikiş  alanında eski okullar korunup saklanıyor, Azerbaycan ustalarının el işleriul uslararası sergi ve müzelerde bulunurlar. Bütün tür dikmelerin daha eskisi - altınla dikiş dikmetir. Esasen çok sağlam parçalarda  kullanılırdı. En iyi malzeme bir renkli kırmızı, kızılcık, mor ve yeşil renkli kadife idi. Ayrıca çeşitli  tonlarda olan ince mahud, parça, yun, atlas ciltte tikilirdi. Kızılı dikme için altını ve ya gümüşü saplardan  kullanılırdı.  Böyle çeşit dikme bir terimle adlanırdı:Gülebatın.

Çok zaman altını dikmeyle üst kadın giysisini, baş giysilerini, ev eşyalarını, at için süsleri ve daha  küçük  eşya  donatırdılar. Hatta böyle bir âdet vardı ki, gelinin çeyizine altını dikmeyle yapılmış çeşitli ev eğitimli eşyalar dahil edilmişti. Renkli ipek saplarla yapılan desenler arasında daha fazla  yayılanı tambur  dikiliş  idi.  Tambur dikmelerinin  üretim merkezi XIX yüzyılda Şeki şehri oldu.

Tambur dikmeleri temel rolü ince yerli veya dışarıdan getirilen kırmızı, siyah ve koyu - gök renkli kadife  ve mahud  parça oynuyordu. Bileşik ve kaba (şık) desen koyu fonda parlak ipek saplarla dikilirdi. Birçok erkekler bu uygulamayı  sanat alanında olağanüstü ustalık göstermişlerdi. Tezgahta tartılmış parça üzerinde  sanatçı öncelikle  resmin çizgi  hatlarını dikiyor, sonra bütün içini dolduruyordu. Tambur dikmeleri için iğne karmaç olarak adlandırılıyordu.  Tambur tikmeleri ile kadın giysileri, büyük yastık yüzleri, banyo halıları, kılıflar donatılırdı.