Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi

Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi (ARDNŞ, SOCAR) dünyanın en büyük petrol şirketlerinden biridir.

Azerbaycan Cumhuriyetinin petrol servetlerini kullanmayı tek devlet politikasına dayanarak gerçekleştirmek, petrol sanayisinin yönetim yapısını güçlendirmek, yakıt ve enerji kompleksinin gelişimini sağlamak amacıyla Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı H.Aliyev’in 13.09.1992 tarihli kararnamesiyle Azeripetrol Devlet Şirketinin ve Azernefkimya Üretim Birliği’nin bünyesinde Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi kurulmuştur. 

Ayrı ayrı dönemlerde Azerbaycan’da petrol sanayisini bir noktada birleştiren “Azerpetrol” birleştirdiği ve yönettiği işletmelerin özelliğine bağlı olarak SSCB seviyesindeki şirket veya üretim birliği gibi çeşitli kurumlara (Azerbaycan SSC Halk Komiserleri Sovyet’i, SSCB Yüksek Ekonomi Konseyi, SSCB Ağır Sanayi Bakanlığı, Azerbaycan SSC Ekonomi Konseyi) tabi olmuş ve Azerpetrolkomite, Azerpetrolkombinat (sonralar Azerpetrol, Azerpetrolzavodlar ve Azerpetrolmaşıngayırma birliklerine ayrılmış), Azerpetrolçıkarma Birliği adlanmıştır. Şirketin nezdinde iki petrol arıtma fabrikası, birkaç uluslararası petrol ve gaz boru hattı ve birkaç mühendislik şirketi vardır. Hazırda ARDNŞ bütçe hacmine göre dünyanın 68’ci en büyük şirketidir. 

SOCAR ülkenin tüm bölgelerinde, ayrıca kara ve deniz alanlarında petrol ve gaz madenleri arayışı ve işlenmesi, petrolün, gazın, gaz kondensatının hazırlanması, üretilmesi ve nakli, ayrıca onlardan alınan ürünlerin iç ve dış pazarlarda satışını yapıyor. O ayrıca büyük çapta bilimsel araştırma ve proje çalışmaları da yürütmektedir. Hazırda Azerbaycan’da petrolle zengin 57 maden vardır. Bunun 18’i Hazar denizinin Azerbaycan sektöründe, geri kalanı ise karadadır. Genellikle, Hazar havzası yaklaşık 30 milyar ton, 18-20 trilyon metre küp doğalgaz potansiyeline sahiptir. Bu da dünyanın hidrokarbon kaynaklarının %15’ni kapsıyor. Hazar havzasının Azerbaycan’a ait bölgesinde ise 3-5 milyar ton petrol, 5 trilyon metre küp hacminde doğalgaz potansiyeli vardır. 

SOCAR birkaç şehirde temsilciliklerini açarak İstanbul, Tahran, Astana, Buhara, Frankfurt, Cenevre, Londra, Viyana, Tiflis, Kiev ve Romanya’da SOCAR’ın petrokimya üretim kompleksi inşa etmeyi planlıyor. Bu fabrikada üretilen ürünler Avrupa ülkelerine gönderilecektir. SOCAR’ın Almanya ve Avusturya’daki temsilcilikleri Nabucco projesinin gerçekleştirilmesi yönünde Avrupa şirketleriyle işbirliği yapıyorlar. 2008 yılında İsviçre’de SOCAR’ın türeme şirketi olan SOCAR Trading SA açılmıştır. Onun esas işlevi Avrupa’da Azerbaycan petrolünün satışını temin etmektir. Şirketin aktif fonu 5 milyon İsviçre frankıdır.

2007 yılında Türkiye hükümeti ülkede en büyük petrol arıtma fabrikalarından biri olan Petkim fabrikasını kurdu.

Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi 2011 yılının sonuna kadar Ukrayna’da 17 akaryakıt istasyonu açmak niyetindedir. 2015 yılına kadar ise şirketin Romanya’da 300 akaryakıt istasyonu açılacak.

ARDNŞ’nin daha bir yan kuruluşu “SOCAR Energy Georgia” Ltd 2006 yılında kurulmuştur. Şirketin tüm faaliyetini Gürcistan’da sürdürülüyor. “SOCAR Energy Georgia” Ltd.’nin esas faaliyet alanı Gürcistan’da petrolün toptan ve perakende satışı, petrol ve petrol ürünlerinin, ayrıca sıvılaştırılmış gazın ithali, petrol terminali ve depğolarının inşasıdır. Şirket Gürcistan’daki petrol satışının %72, dizel satışının ise %61’ni yönetiyor. Bunun dışında Kulevi petrol terminali de şirketin yönetimindedir. ARDNŞ Gürcistan’a her ay 20.000 ton petrol ürünü, ayrıca 15.000 ton benzin ithal ediyor. Şirketin bugüne kadar Gürcistan ekonomisine yatırdığı yatırımın hacmi 400 milyon ABD dolarıdır. Bunun dışında SOCAR 3 yıl peş peşe (2008, 2009, 2010 yıllarında) Gürcistan’da en büyük vergi ödeyicisi olmuştur. Sadece 2010 yılında SOCAR Gürcistan bütçesine 100 milyon ABD doları kadar vergi ödemiştir. Bunun dışında ARDNŞ Gürcistan’da birkaç akaryakıt istasyonu da açmıştır. Hazırda Gürcistan’da SOCAR’a ait özel akaryakıt istasyonlarının sayısı 60’a varmıştır. 2010 yılında elde edilen anlaşmaya göre “SOCAR Energy Georgia” şirketi Gürcistan Futbol Federasyonunun ana sponsoru olmuştur. 12 Nisan 2011’de SOCAR Gürcistan’da 66. akaryakıt istasyonunu hizmete sunmuştur. 

Umeo - Azerbaycan petrolünün Bakü-Novorossiysk boru hattıyla Novorossiysk limanına taşınmasını sağlıyor.

Azfen BM – SOCAR ortaklığı

SOCAR cape – SOCAR ortaklığı

SOCAR ister denizde, isterse de karada petrolün ve doğal gazın daha semereli hasıl edilmesi amacıyla dünyanın bir çok şirketleriyle birlikte projeler gerçekleştiriyor. Bu güne kadar SOCAR dünyanın 20’den fazla ülkesini 30’dan fazla şirketiyle Azerbaycan’ın petrol ve gaz madenlerinin birlikte çalışılmasına dair 26 anlaşma imzalamıştır. “Azeri-Çırag-Güneşli”, “Şahdeniz”, Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) ve Güney Kafkas doğalgaz hattı projelerinin çok büyük önemi vardır. Bugün dünyanın dikkat merkezinde olan “Azeri-Çırag-Güneşli” ve “Şahdeniz” gibi projeler denizde, Hazar’ın Azerbaycan sektöründe gerçekleştiriliyor. Anlaşmaya göre, yatakların tam  şekilde işlenmesi 3 etap (aşama) sayesinde gerçekleştiriliyor. Etap-1 projesi “Azeri” medeninin merkez hissesinin, Etap-2 projesi “Azeri” madeninin batı ve doğu gölgelerinin, Etap-3 projesi ise “Azeri”, “Çırak” madenlerinin ve “Güneşli” madeninin derinlerde olan kısmının tam olarak işlenmesini kapsıyor.