Kargışlar ve alkışlar (dua ve beddualar)

İnsan bilinçli faaliyetlerinde daima hayır ve şer kavramları ile birlikte yaşamıştır. Hayır ve şer anlayışının ortaya çıkması ile ilkel dönem tasavvurlarında hayrı alkışlamak, şerri ise kargışlamak kavramları da oluşmuştur. Arzulamak, beğenmek anlamına gelen  “alkış” ın manası alkışlama- hoş söz, sıcak  söz kavramlarıyla ilgili olmuştur. Hayrın zıttı şerdir. Hayrı alkışlayan insan şerri kötülemekle kargış kavramını meydana getirmiştir. 

1. Törenler ve  ritüellerle  ilgili olarak meydana   alkışlar ve kargışlar,

2. Maişetle, günlük hayatla ilgili olarak meydana getirilen alkışlar ve kargışlar,

3. İnançlar ve dinî tasavvurların tesiri ile meydana getirilen alkışlar ve kargışlar.

Bu alkış ve kargışlar insan hayatında dönüm noktası olabilecek, tören anlamı taşıyan ritüellerle bağlantılıdır ve halk arasında çok yaygın olarak kullanılır: “Beylik hamamına gidesin.”, “Düğün tatlını yiyeyim.”, “Gelinlik lambanı yakayım.”, “Boyuna kamış ölçeyim.”, “Adın taşlara yazılsın.”, “Adını adlara koyayım.” gibi.

Bu tür alkış ve kargışlar da halk arasında yaygındır ve maişetle ilgili konuları ihtiva etmeleriyle ön plana çıkarlar: “Evin abat ( yani yaşanılır, neşeli, kazançlı) olsun.”, “Tuzlu, çörekli olasın.”, “Sofran açık olsun.”, “Evin yıkılsın.”, “Ocağın sönsün.”, “Yurduna süpürge çekilsin.” gibi.

İnsanoğlu, hayatı idrak ettikçe ayrı ayrı güçleri, karakterleri fetişleştirmiş, onlara inanmış; daha sonra bu inanç ve itikatlar sistemi alkış ve kargışlarda da yerini bulmuştur: “Şerden çocuk olasın.”,  “Baht yıldızın uğurlu olsun.”, “Ocağın sönmez olsun.”, “Hazreti Abbas yardımcın olsun.”, “Yıldızın akıp giden olsun.”, “Kapında baykuş ötsün.”, “Seni Hazreti Abbas’a emanet ederim.” gibi.