Qax

İlisu kəndi ərazisindəki tarixi-memarlıq abidələrindən biri inşa tarixi XVII-XVIII əsrlərə aid edilən müdafiə qülləsidir. Qüllənin inşasında çay daşından, əhəng məhlulundan və bişmiş kərpicdən istifadə olunmuşdur. Qüllə dördkünc formaya malik olub, yuxarı qalxdıqca ensizləşir. Dördmərtəbəli qüllənin iki mərtəbəsinin hər divarında 1 pəncərə və 2 mazğal qoyulmuşdur. Həmin mərtəbələrin divarları bayır tərəfdən əhəng məhlulu ilə suvanmışdır. Qüllənin 4-cü mərtəbəsi isə digər mərtəbələrdən fərqli olaraq daha iri ölçülü pəncərələrlə əhatələnmişdir. 

Ulu körpünü təxminən XVII-XVIII əsrlərə aid etmək olar. Körpü Kürmük çayının axarının daraldığı yerdə, qaya çıxıntıları üzərində, çay daşından, əhəng məhlulundan və əsasən də bişmiş kərpicdən tikilmişdir. Körpünün tikintisində bütün kənd əhli iştirak etmişdir. Ulu Körpünün tikintisində inşaat materialları ilə yanaşı duru məhlul kimi yumurta sarısından da istifadə edilmişdir. Adları hələlik naməlum qalan mahir İlisu ustalarının inşa etdikləri körpüdən indi də istifadə olunur. 

Qala Qaxbaş kəndinin yaxınlığında, Kürmük çayının sağ sahilindədir. Bürclərdən və qala divarlarından ibarətdir. Müdafiə təyinatlı obyekt hesab olunur. Bürclərdə iki sıra mazğal və pəncərə yerləri, divarlarda isə mazğallar vardır. Qala çay daşı və əhəng məhlulundan tikilmişdir. Qalanın inşa tarixi XIX əsrə aid edilir. 

İnşa tarixi XIX əsrin ortalarına aid edilən bu abidə İlisu kəndini əhatə edən dağlardan birini, Yezlidağın üstündə tikilib. Dairəvi formada inşa olunan qalaçanın diametri 7,4 metrə yaxındır. Çay daşı və əhəng məhlulu ilə tikilmiş qalaçanın ətrafı boyunca atəş açmaq və müşahidə aparmaq üçün mazğallar vardır. Qalaçada İlisuya gələn bütün yolları müşahidə etmək, eləcə də nəzarətdə saxlamaq mümkündür. Kənddən qalaçaya araba yolu salınmışdır. Qalaça yerli əhali arasında həm də Şamil qalası kimi də tanınır və maraqlı tarixi-memarlıq abidəsi kimi dövlət tərəfindən qorunur. 

Bu abidələr Qax rayonunun Oncallı kəndində, meşənin içərisində yerləşən qəbiristanda, görkəmli şəxsiyyətlərin məzarları üstündə inşa olunmuşdur. Qəbiristan yerli əhali arasında Oğuz adı ilə tanınır. Məzarların ikisi də yerdən bir metr hündürlükdə çay daşından tikilmiş hörgü ilə əhatələnmişdir. Şeyx Yunisin məzarının üstü təxminən 1400-cü ildə Mirzə Çələbi Soltan ibn Məhəmməd ibn Məhəmməd Zaman ibn İmam Əli adlı şəxs tərəfindən, Hacı Tapdığın məzarının üstü isə 1786-cı ildə Şeyx Mirzə Çələbi və Şeyx Salman ibn Saleh adlı şəxs tərəfindən inşa edilmişdir. Tapdıq baba və Şeyx Yunis xanəgahı bir vaxtlar beynəlxalq karvan-ticarət yolu üzərində böyük fəaliyyət göstərmiş siyasi-ideoloji mərkəzlərdən biri olmuşdur.