Senfonik müzik- senfonik orkestra tarafından ifa edilen müziktir.
Senfonik müziğe derin ve zengin düşünce ve duygu içeren çok bölümlü anıtsal kompozisyonlar, ayrıca küçük popüler müzik eserleri- senfoni, senfonik şiir, uvertür, süiti, konser, kantata, vd. dahildir. Azerbaycan’da senfonik müziğin gelişmesinde Üzeyir Hacıbeyov’un hizmetleri büyüktür. O, senfonik müzik ekolünün kurucusudur. Azerbaycan senfonik müziğinin G. Garayev, C. Hacıyev, F. Emirov, Niyazi, S. Hacıbeyov, A. Melikov, A. Rzayev vd. tanınmış temsilcileri Hacıbeyov ekolünün devamcılarıdır.
Senfonik muğam (makam)
Muğam sanatının bir tarzıdır. 1948 yılında besteci Fikret Emirov tarafından kurulmuştur. F.Emirov’un muğamların müzik materyaline ve kompozisyon özelliklerine dayanarak bestelediği “Şur” ve “Kürd-Ovşarı” senfonik eserleriyle Azerbaycan senfonik müziğinde bu tarzın temeli atılmıştır.
Senfonik muğamların esas özelliği muğam destgahındaki gibi musikinin tedricen yükselmesi, kompozisyon yapısının ve dramatik hareket çizgisinin korunması, aynı zamanda, makam melodilerinin gelişmesinde senfonik işleme yöntemlerinin uygulanmasıdır. Birçok Azerbaycan bestecisi bu tarzda eserler yazmıştır.
Niyazi “Rast”, S.Alesgerov “Bayatı-Şiraz”, F.Emirov “Gülüstan Bayatı-Şiraz”, T.Bakıhanov “Hümayun”, “Neva”, “Rahab” vb. senfonik makamlarını işlemişler.
Senfonik metal
Senfonik metal (İng. Symphonic metal) metal ve senfonik orkestra müzik tarzlarını birleştiren müzik üslubudur. Bu janra ait müziklerde genellikle kadın vokali, koro, senfonik müzik aletleri veya onların klavyede imitasyonu kullanılmaktadır. Bazen bu tarza ait müziklerin yazılışı zamanı canlı senfonik orkestraların yardımından da yararlanılır. Bu tarz 1990’lı yılların ortalarında Avrupa’da meydana gelmiştir. Bu tarzın kurucuları The Gathering ve Theatre of Tragedy gibi gotik-metal gruplarıdır. Onlar ilk kez, kendi müziklerinde senfonik koro ve bayan vokalist kullanmışlar. Bu tarz aynı zamanda birkaç alttarza ayrılır.
Temeli 20. yüzyılda atılmış Azerbaycan bestecilik ekolü ve senfonik ifacılık her zaman bir-biriyle bağlı olmuş, biri diğerinin gelişmesini desteklemiştir. Bu anlamda Ü. Hacıbeyov Senfonik Orkestrası modern ifacılık sanatının temsilcisidir.
Üzeyir Hacıbeyov Senfonik Orkestrası
Azerbaycan Devlet Senfonik Orkestrası 1920 yılında Azerbaycan profesyonel müziğinin kurucusu Üzeyir Hacıbeyov’un inisiyatifiyle kurulmuştur. Orkestranın şekillenmesinde orkestra şeflerinden R.Baton (Fransa), O.Klemperer (Almanya), F. Ştidri (Avusturya), N. Golovanov (Rusya) yakından katılmışlar. Eski Sovyetler birliğinde ilk orkestralardan biri olan Azerbaycan Devlet Senfonik Orkestrası faaliyete başladığı zamandan profesyonel müzik medeniyetinin yayılmasında mühim rol oynamıştır. Senfonik Orkestranın repertuarına Batı Avrupa, Rus ve Azerbaycan bestecilerinin eserleri yer alır. 1938 yılından Senfonik Orkestraya ünlü orkestra şefi Niyazi başkanlık etmiştir. Azerbaycan bestecilerin ilk iri hacimli, dünyaca ünlü senfonik eserleri Niyazi’nin başkanlığı, orkestra şefliğiyle sayesinde dünyaya tanıtılmıştır.
Değişik yıllarda Bakü’ye turneye gelmiş bir çok ünlü orkestra şefleri – N.Rahlin, A.Gauk, L.Ginzburg, A.Staseviç, K.Eliasberg, M.Rostropoviç ve başka şefler orkestrayla çalışmışlar. Azerbaycanlı şeflerden E.İsrafilzade, Ç.Hacıbeyov, E.Bedelbeyli, K.Abdullayev, Y.Adıgözelov vd. orkestraya şeflik etmişler.
Azerbaycan bestecilerinin senfonik müziğinin tanıtılmasında bu orkestranın rolü büyüktür.
