H. Natevan

Azerbaycan’ın hükümdar kadını. Karabağ’ın sonuncu hanı Mehdikulu Han Cavanşir’in kızı, İbrahim Halil Hanın torunu. O, ana taraftan Gence hakimi Cevat Hanın neslindendir. Anası Bedircahan Beyim ise Ziya Hanın torunu Uğurlu Beyin kızıdır. Hurşud Banu ailenin yegane evladı, aynı zamanda Karabağ hanlarının sonuncu varisi olduğu için ona sarayda “Dürr-i Yekta” denilmiştir (Tek inci). Halk arasında ise “Han Kızı” adlandırılmıştır.

Hurşid Banu Natevan parlak istidada ve müterakki görüşlere sahip birisiydi. O, Azerbaycan kültürü ve sosyal yaşamında derin iz bırakmıştır.

Hurşid Banu Natevan sadece Azerbaycan’da değil, tüm Kafkas’ta hayırsever birisi olarak tanınmıştır.  O fakirlere yardım etmiş, Şuşa’ya su çektirmiştir. H. Natevan’ın yaptırdığı çeşme “Han Kızı” adıyla meşhurdur.

Han kızı şairlerin isteklerini dikkate alarak Şuşa’da Meclisi-Üns (yani, dostluk, ülfet meclisi) tesis etmiştir. Bu meclisin yönetimini ve giderlerini kendisi üstlenmiştir. Bu dönemde Hurşid Banu (nenesinin adını taşıyordu. O Genceli Cevat Han Ziyad oğlu Gacarın doğma kız kardeşiydi) “Natevan”, yani, kimsesiz, muhtaç mahlasını seçmiştir.

Meclisi-Ünste tanınmış Karabağ şairlerinin yanı sıra ünlü hanende ve sazendeler de yer almışlar.

Natevan’ın faaliyeti sadece şiirlerle sınırlı değildir. O ressamlıkla da uğraşmıştır. Natevan’ın nefis el işleri, değişik tarzda işlediği dikiş işleri de vardır. Onun dikiş işleri Gül Defteri (1886) adlı albümündeki çalışmalarından da görülmektedir.